Een tekstkritisch probleem: 1 Korintiërs 11:24

23 Want wat ik heb ontvangen en aan u heb doorgegeven, gaat terug op de Heer zelf. In de nacht waarin de Heer Jezus werd uitgeleverd nam hij een brood, 24 sprak het dankgebed uit, brak het brood en zei: ‘Dit is mijn lichaam voor jullie. Doe dit, telkens opnieuw, om mij te gedenken.’ 25 Zo nam hij na de maaltijd ook de beker, en hij zei: ‘Deze beker is het nieuwe verbond dat door mijn bloed gesloten wordt. Doe dit, telkens als jullie hieruit drinken, om mij te gedenken.’ 26 Dus altijd wanneer u dit brood eet en uit de beker drinkt, verkondigt u de dood van de Heer, totdat hij komt.

11:24 *** Dit is mijn lichaam voor jullie – Andere handschriften lezen: ‘Neem, eet, dit is mijn lichaam dat voor jullie gebroken wordt’.

Swipe om alle gegevens te zien

Wat is er aan de hand?

Het alternatief dat genoemd wordt in de voetnoot in de Nieuwe Bijbelvertaling, komt in het merendeel van de Griekse handschriften voor. Toch gaat het om een latere toevoeging. Er zijn twee dingen gebeurd in deze tekst. Ten eerste zijn de woorden ‘Neem, eet’ toegevoegd. Deze woorden kennen we uit Matteüs 26:26. In de oudste handschriften ontbreken ze, en verschillende kerkvaders lijken deze toevoeging ook nog niet te kennen. Daarnaast kunnen we als volgt redeneren: als Paulus deze woorden wel had geschreven, was er geen reden voor overschrijvers om ze weg te laten. Bovendien weten we dat het evangelie volgens Matteüs in de vroege kerk een belangrijke plek in de liturgie had. Daarom is het zeer waarschijnlijk dat de woorden ‘Neem, eet’ vanuit Matteüs zijn toegevoegd om de twee tradities te laten overeenstemmen.

Wat speelt er nog meer mee?

Er is nog een tweede toevoeging. Sommige overschrijvers hebben een werkwoordsvorm toegevoegd aan de zin ‘Dit is mijn lichaam voor jullie’. Dat ‘voor jullie’ wordt door Paulus heel vaak gebruikt. Het is typisch Aramees, de voertaal van de Joden in de tijd van Jezus en Paulus. Voor Paulus klonk het heel natuurlijk om zo’n Aramese constructie in het Grieks te gebruiken. Maar latere overschrijvers hebben het Grieks willen verduidelijken. Daarom zijn er nu veel handschriften waarin ‘voor jullie’ verduidelijkt wordt: ‘dat voor jullie gebroken wordt’ (in veel handschriften), ‘dat voor jullie in stukken gebroken wordt’ (in enkele handschriften) of ‘dat voor jullie gegeven is’ (Koptische vertaling, aangepast aan Lucas 22:19).

Wat is het belang?

Het belang van de overschrijvers was om de tekst duidelijker te maken door Paulus’ Grieks te verbeteren. Daarnaast vond men het belangrijk dat wat Paulus had geleerd over het avondmaal precies overeenkwam met wat er in de liturgie werd gezegd (vanuit Matteüs). Toch is de ‘kortere’ versie de oudere tekst. Dat is de tekst waarvan Paulus zegt dat hij die heeft ‘ontvangen’ en zelf weer heeft ‘doorgegeven’.

Latere vertalingen

In de Textus Receptus uit de zeventiende eeuw, die door de Statenvertaling en de Herziene Statenvertaling als brontekst gebruikt is, vind je de langere versie terug. Die stond namelijk in de handschriften die voor de Textus Receptus gebruikt werden. De oudere handschriften, waaronder ook handschriften zónder deze toevoeging, waren toen nog niet bekend.