Wat vieren we met Kerst?

Met Kerst wordt het verhaal van de geboorte van Jezus verteld. Dan hoor je over Betlehem, de voerbak, herders, wijze mannen, engelen en nog veel meer.

Christenen vieren met Kerst dat Gods Zoon Jezus als mens naar de aarde is gekomen. Het is een wonderlijk verhaal: Jezus wordt als hulpeloze baby geboren, in een gezin dat het niet breed had, en in een land dat al heel lang onderdrukt werd door buitenlandse heersers. Juist in die situatie klinkt de kerstboodschap extra krachtig: God trekt zich het lot van mensen aan, er is altijd een nieuw begin mogelijk, en kwetsbaarheid wint het van macht.

Over ons kerstfeest, met boom, kaarsen en kerstdiner, zegt de Bijbel helemaal niets. Maar in de Bijbel staan wel verschillende verhalen over de geboorte van Jezus.

Het bekendste verhaal staat in het Evangelie van Lucas, hoofdstuk 2: ‘In die tijd kondigde keizer Augustus een decreet af …’. Volgens dat decreet moeten alle inwoners van het Romeinse rijk zich in hun geboortestad laten inschrijven. Ook Jozef, een timmerman uit Nazaret, en zijn zwangere verloofde Maria moeten op pad, naar Betlehem. Negen maanden eerder heeft Maria van een engel te horen gekregen dat ze zwanger zal worden door de heilige Geest (Lucas 1:26-36). Het kind wordt in Betlehem geboren, en Maria legt Hem in een voederbak voor de dieren, ‘omdat er voor hen geen plaats was in het gastenverblijf’ (Lucas 2:7). De eerste kraamvisite bestaat uit een groepje herders, die van engelen de blijde boodschap te horen hebben gekregen: ‘Vandaag is in de stad van David jullie redder geboren’ (Lucas 2:11).

De evangelist Matteüs legt de nadruk op iets anders: geen reis, geen voerbak en geen engelenkoor, maar een groep ‘magiërs’ – sterrenkundigen – uit een ver land, die in Jeruzalem op zoek zijn naar de nieuwe koning wiens ster ze aan de hemel ontdekt hebben. Koning Herodes, die op dat moment in Jeruzalem aan de macht is, probeert te achterhalen om welk kind het gaat, zodat hij het uit de weg kan ruimen. Maar zijn plan mislukt: de wijze mannen vinden Jezus, geven Hem kostbare, zelfs koninklijke geschenken en vertrekken via een andere route naar huis, zonder Herodes in te lichten. Dat er drie wijze mannen waren, staat trouwens niet in het verhaal – dat is later bedacht, omdat ze drie geschenken meebrengen: mirre, wierook en goud.

Johannes vertelt het verhaal over Jezus die op aarde komt nog weer op een andere manier. Hij zegt helemaal niets over zijn geboorte, maar wel heel veel over Wie en wat Jezus is: Gods Woord, dat al vanaf het allereerste begin bij God was, en waardoor God de wereld heeft geschapen. Hij noemt Jezus het licht dat in de duisternis schijnt, zonder dat de duisternis het in haar macht heeft gekregen.

Rond Kerst zie je vaak kerststallen, bij kerken of bij mensen thuis. Sommige elementen van zo’n kerststal komen rechtstreeks uit het kerstverhaal van Lucas: Maria en Jozef, de voederbak, de herders en de engelen. Vaak komen daar dan ook de wijze mannen uit Matteüs en hun geschenken bij, ook al is nog maar de vraag hoe snel de ‘magiërs’ ter plekke waren. Dat het verhaal zich in een stal ergens op een eenzame plek afspeelt, staat trouwens ook niet in Lucas. In die tijd werd vaak een deel van het huis als stal gebruikt. De voederbak kan dus ook op de benedenverdieping van een gewoon woonhuis hebben gestaan. Wat Lucas vooral duidelijk wil maken, is dat Jezus niet als machtige koning komt, in het centrum van de macht, maar in een schijnbaar onbelangrijk plaatsje, onder armoedige omstandigheden.

Veel mensen versieren hun huizen rond Kerst met lichtjes, vaak in de vorm van sterren. Je kunt er een verwijzing in zien naar de ster die de wijze mannen volgens Matteüs hebben gezien, en die hen de weg wijst naar Jezus. Die ster was ook in hun verre land zichtbaar, net zoals Jezus volgens Matteüs niet alleen voor de mensen in Israël gekomen is, maar voor iedereen. De lichtjes sluiten ook mooi aan bij wat we in Johannes lezen, over Jezus als licht in de duisternis. Ze zijn een teken dat de duisternis uiteindelijk niet het laatste woord heeft.

Voor christenen is het kerstfeest samen met Pasen het belangrijkste feest van het jaar. Jezus kwam namelijk als Verlosser naar de aarde: Hij wilde het weer goedmaken tussen God en de mensen. Met Pasen vieren we dat Hij de duisternis – en zelfs de dood – heeft overwonnen.