Beleef het Kerstverhaal met kinderen
Het kerstevangelie is misschien wel het bekendste Bijbelverhaal. Hoe breng je dat dicht bij kinderen? Door op een nieuwe manier te lezen, deel je met hen de verwondering om het kerstverhaal.
Goed kijken en luisteren naar je kind(eren), daar begint het mee. Wat zijn hun eigen ideeën en vragen? Waar zijn zij nieuwsgierig naar? En is je kind een echte doener, leest en praat hij of zij graag, of is je kind een beelddenker? Het is bij het Bijbellezen belangrijk om kinderen te beschouwen als gelijkwaardige gesprekspartners en om rekening te houden met hun persoonlijke leervoorkeuren.
Net zo belangrijk is het om goed te kijken en luisteren naar het Bijbelverhaal. Waar gaat het eigenlijk over? Wat wil het verhaal vertellen? Een verhaal uit een andere tijd en cultuur, hoe actueel het vandaag de dag ook is, vraagt om handvatten bij het lezen. Hoe vertalen we Bijbelverhalen naar de beleving van kinderen in 2015?
Leervoorkeuren
Het ene kind leest graag en praat makkelijk over een verhaal. Een ander kind ontdekt de betekenis ervan juist door een proefje, een puzzel of een spel. Deze verschillen in leervoorkeuren tussen kinderen worden onderbouwd door de theorie van meervoudige intelligentie van de Amerikaanse psycholoog Howard Gardner. Hij stelt dat ieder kind diverse intelligenties heeft, die in verschillende mate worden ontwikkeld en zo zijn of haar voorkeur bepalen. Door hiermee rekening te houden, beklijft wat kinderenleren en ervaren beter en wordt het ook leuker. Het vraagt om creativiteit, maar wanneer je kinderen actief bij het Bijbellezen wilt betrekken, is het belangrijk om op hun leervoorkeuren te letten.
In de recente godsdienstpedagogische stroming van de kindertheologie staat het gesprek met kinderen over Bijbel en geloof centraal. Kinderen leren door zelf vragen te stellen, daar samen over na te denken en antwoorden te verwoorden. Hun eigen manier van denken is daarbij belangrijk, evenals hun ervaringen, ideeën en vragen. Kinderen zijn prima in staat om zelf over Bijbel en geloof na te denken als ‘kleine theologen’. Als je hen in contact brengt met een Bijbelverhaal en hen zelf aanspreekt, komen die gedachten op gang en kunnen waardevolle gesprekken ontstaan. We noemen dit ‘theologiseren met kinderen’.
Maar hoe pak je dat aan? Het begint, zoals gezegd, met dit: probeer kinderen te zien zoals ze zijn en heb oog voor wat er in hen omgaat. Dat is het vertrekpunt om samen in de Bijbel te lezen en daarover te praten. Als ouder is het belangrijk om de eigen inbreng van je kind(eren) als waardevol te beschouwen en die waardering te laten merken. Beschouw hen als gelijkwaardige gesprekspartners. Ga je met meerdere kinderen in gesprek, let er dan op dat het gesprek open blijft en dat alle kinderen tot hun recht komen.
Tijdens het praten over de Bijbel geef je kinderen alle ruimte. Maar als ouder heb je wel een belangrijke rol. Je kunt vragen stellen om het gesprek te stimuleren. Over wat er gebeurt in het verhaal, over hoe de hoofdpersonen dat zullen beleven, of vragen over God en Jezus. Zo kun je de relevantie van Bijbelse verhalen op het spoor komen, en je samen met je kinderen verwonderen over wat deze verhalen ons vertellen. Daarnaast kun je informatie en context bieden die de Bijbelse verhalen verheldert.
Praktische tips
Door aan te sluiten bij de belevingswereld van je kind, kan hij of zij de Bijbelverhalen ontdekken op een manier die bij hem of haar past. Dat geeft plezier. En als je kind leert op een manier die hem of haar goed ligt, steekt je kind er ook meer van op. De verhalen komen dicht bij kinderen en hun eigen leven. Zo ervaren ze dat de Bijbel ook hén iets te zeggen heeft.
Hierna volgen praktische tips om op deze manier met je kinderen het verhaal van Kerst te lezen.
Lees samen met je kinderen eens op de volgende manier uit het evangelie volgens Lucas, en verwonder je met elkaar over het bijzondere verhaal. Aan de hand van drie stappen staan we stil bij het kerstverhaal. Ga bijvoorbeeld in de eerste week van de kerstvakantie met de stappen aan de slag. Heb je niet veel tijd? Beperk je dan tot het verhaal van de geboorte van Jezus in Lucas 2:1-21
Bij elke stap hoort een Bijbelgedeelte, een aantal vragen, en een opdracht. Begin het leesmoment door samen een kaars aan te steken. Lees vervolgens samen de Bijbeltekst, uit een vertaling die voor kinderen toegankelijk is. Praat na het lezen met elkaar over de vragen die bij de stap horen, of doe de opdracht. De volgorde daarvan maakt niet uit. De vragen zijn gericht op het stimuleren van een open gesprek om samen de betekenis van de tekst te ontdekken. De opdrachten zijn zo gekozen dat via verschillende leervoorkeuren een toegang tot het verhaal ontstaat. De vragen en opdrachten nodigen zo uit om de verschillende lagen in het verhaal te verkennen: de beleving van de personen die er een rol in spelen én wat het betekent wat zij meemaken.
Iets bijzonders
Opdracht voor de kinderen: Een van de maaltijden in de komende dagen wordt heel bijzonder. Jij bent de enige die dat weet! Kies een avond uit en versier de tafel dan zo mooi dat iedereen meteen ziet: er gaat iets bijzonders gebeuren.
Stap 1: Maria krijgt een kind (Lucas 1:26-38
Vragen: Praat met elkaar over de reacties van Maria. Kunnen de kinderen zich voorstellen dat Maria erg schrikt, maar toch vertrouwt op wat de engel zegt? Wat zou dit verhaal zeggen over de zoon die Maria krijgt? En begrijpen jullie waarom Maria een voorbeeld is voor veel mensen?
Om te doen: Op een geboortekaartje staat vaak hoe bijzonder de ouders hun pasgeboren kindje vinden. Bekijk samen het geboortekaartje van jullie kinderen. Wat maakt hun geboorte bijzonder? Maak daarna een geboortekaartje voor Jezus. Hoe kun je laten zien dat hij heel bijzonder is?
Elisabet
Stap 2: Het lied van Maria (Lucas 1:39-56
Vragen: Kijk met elkaar nog eens goed naar het lied van Maria. Ze heeft het over arme en rijke mensen. Welke groepen noemt ze nog meer? Ze zingt dat God alles omdraait. Waarom zou hij dat doen? Hoe vinden jullie het als alle gewone mensen heel belangrijk zouden worden? Zou dat goed zijn, of juist niet? Waarom vindt Maria het bijzonder dat zij de moeder van Jezus mag zijn?
Om te doen: Het lied van Maria wordt nog steeds gezongen. Veel mensen vonden het zo mooi dat ze zelf muziek hebben gemaakt bij de Latijnse vertaling van Lucas 1:46-55
Stap 3: Jezus wordt geboren (Lucas 2:1-21
‘Alle eer aan God in de hemel. En
vrede op aarde voor voor de mensen van
wie God houdt.’
Bijzondere geboorte
Vragen: Praat met elkaar over wat je zou verwachten bij zo’n bijzondere geboorte, namelijk de geboorte van de Zoon van God. Gebeuren die dingen ook in het verhaal? Wat vinden jullie daarvan? Vraag de kinderen zich eens voor te stellendat zij een herder zijn. Je zit rustig in het gras bij je kudde, en opeens zijn er een heleboel engelen in de lucht die beginnen te zingen. Wat zou jij doen? En wat zou je tegen de ouders van Jezus zeggen? Vinden de kinderen Kerst een mooi feest? Waarom?
Om te doen: Maak een mooi lichtje met Kerst. Aan welke woorden denken de kinderen bij Jezus en het kerstfeest? Schrijf die woorden op gekleurde stukjes papier, die je op een leeg en schoon glazen potje plakt. Als je een waxinelichtje in het potje brandt, schijnt het licht door de kleuren en woorden heen
Dit artikel verscheen zaterdag 19 december in het Friesch Dagblad.
Pedagoog en theoloog Maartien Hutter legt in een serie blogs uit hoe in de SamenleesBijbel rekening is gehouden met de verschillende voorkeuren van kinderen. Volgende keer het laatste blog in deze serie: over samen met kinderen nadenken en praten over de Bijbel, geloof, God en Jezus.
Vond je dit interessant?
Bijbellezen: ‘Zijn we nou nóg niet klaar?!’
Bijbellezen: Is jouw kind een woord- of beelddenker?
Bijbellezen: Doeners en puzzelaars
Bijbellezen: Nadenken over jezelf en je inleven in anderen
Bijbellezen: Natuur & muziek
