De verrassing van de Bijbel
Mijn ouders hebben de Bijbel hun hele leven gelezen. Ik besef dat dit een voorrecht voor mij is, want het betekent dat ik van jongs af aan bekend ben gemaakt met de Bijbelse verhalen. In de oorlog, zo vertelde mijn moeder me eens, moest er altijd een rugzak met spullen klaarstaan voor het geval haar gezin moest vluchten. ‘In die van mij,’ vertelde ze, ‘zaten alleen maar boeken en de Bijbel lag bovenop.’ Niet erg praktisch, wel principieel!
Toen hij al ver in de tachtig was, vertelde mijn vader mij dat hij elke keer weer nieuwe dingen ontdekte in de Bijbel en dat hij er nooit op uitgekeken raakte.
Ik moest hieraan denken omdat ik te gast was in het EO-radioprogramma Groot Nieuws op zondagmorgen 7 april. De presentator, Jurjen ten Brinke, stelde me telefonisch een paar vragen die met name gingen over de Bijbel en het belang ervan voor het leven van vandaag. Wat heeft het dagelijkse nieuws, dat vaak over oorlogen en onrust gaat, te maken met de Bijbel?
Ik zei onder andere dat veel delen van de Bijbel juist ook in onrustige tijden zijn geschreven: in het Oude Testament was er sprake van grote, machtige rijken die Israël bedreigden, in het Nieuwe Testament was dat het Romeinse Rijk. Het is opvallend dat al die bemoedigende teksten over het feit dat God de Schepper is en dat Hij de geschiedenis in zijn hand houdt, juist geschreven zijn in stormachtige tijden. De geschiedenis van de wereld en van ons mensen is God niet door de vingers geglipt. Met name Jesaja 40 tot 55
Een uniek boek
De Bijbel is een boek zoals er geen ander is. In de wereld van het Oude Testament hadden ook andere volken teksten van profeten, of van priesters die profeteerden. Maar die teksten zijn niet meer relevant en wij kunnen er niets mee in het dagelijks leven. Nu is de Bijbel geen gemakkelijk boek, maar het is zeker bijzonder dat hij mensen door alle eeuwen heen heeft aangesproken en bemoedigd. Hij heeft het leven van veel mensen beslissend bepaald.
Daar zit een geheim achter, want welk ander boek is er zoveel gelezen, vertaald in allerlei talen, en nog dagelijks relevant voor miljoenen mensen?
De verhalen over het lijden van Jezus Christus en zijn opstanding, gedeelten uit de Bijbel die de afgelopen weken opnieuw gelezen zijn, benadrukken steeds weer hoe God zijn plan met deze wereld al van tevoren bekend gemaakt had, juist door de Schrift. Steeds weer merken de evangelisten op hoe dit of dat woord uit het Oude Testament vervuld werd in Jezus’ lijden en zijn opstanding.
Ineens ‘zien’ ze het
Voor de discipelen ging er na Jezus’ opstanding een nieuwe wereld open: eindelijk begonnen ze te begrijpen hoe in het Oude Testament al voorzegd was dat de Messias zou lijden, sterven en opstaan uit de dood. In Lucas 24:31 zijn het de Emmaüsgangers van wie de ogen geopend werden, in 24:45 opent Jezus het verstand van zijn discipelen. Ineens gaat ‘het licht op’: terwijl ze voor Jezus’ dood niets begrepen van zijn aankondigingen van zijn lijden, sterven en opstaan, begrijpen ze nu ineens dat in Hem inderdaad Gods plannen zijn vervuld. Wat Jezus is overkomen, is geen tragedie, maar de weg tot verzoening tussen God en mensen.
Vanaf die tijd is het net alsof de discipelen, en later ook Paulus, als met een soort verrekijker terugkijken naar die oude teksten die ze al zolang kenden. ‘Hé, daar zien we Jezus de Messias ... in die psalm, in die tekst van Mozes, bij die profeet.’ Ze gaan de Schrift lezen met ‘verlichte’ ogen, met de hulp van de Heilige Geest.
De Bijbel is geen toverboek – erin lezen zorgt er niet automatisch voor dat je gaat geloven. Ik heb iemand gekend die enorm veel van de Bijbel wist, een man die tot op hoge leeftijd het Nieuwe Testament in het Grieks las. Alleen hij geloofde er niets van. Dat kan dus ook: de Bijbel grondig kennen, de inhoud mooi vinden, maar er niets mee doen in je leven. Het gewoon ‘niet zien’.
Maar daar tegenover staan al die andere verhalen, zoals dat van een doorgewinterde atheïst, die tijdens een crisis in zijn leven de Bijbel ging lezen en ineens wist: dit is het, hier ben ik naar op zoek, hier vind ik de zin van het leven.
Beseffen we wel genoeg wat voor schat we in handen hebben als we de Bijbel lezen? En hoewel er gedeelten zijn die bepaald niet gemakkelijk zijn: de Bijbel verveelt nooit!
Hetty Lalleman
