Leeuw en lam

In de NBV21 staan veel minder tussenkopjes dan in de meeste andere vertalingen; is je dat wel eens opgevallen? Soms maakt dit het vinden van een Bijbelvers lastig. Bij de overgang van Openbaring 4 naar Openbaring 5 werkt het goed. Deze twee hoofdstukken vormen een geheel dat niet onderbroken zou moeten worden.

In hoofdstuk 4 beschrijft Johannes hoe God in de hemel centraal staat en wordt geprezen. Deze situatie verandert niet in hoofdstuk 5. Johannes ziet alleen een nieuw detail: God heeft een boekrol in handen.

Het boek zoals wij dat kennen, met twee kaften en pagina’s ertussen, is waarschijnlijk net na de tijd van Johannes uitgevonden, in het begin van de tweede eeuw. Tot die tijd gebruikte men boekrollen. Zo’n voorwerp heeft God in zijn handen.

De inhoud van een belangrijke boekrol kon je verbergen met behulp van een zegel: je rolde hem stevig op en druppelde wat hete was op het uiteinde. Nadat de was hard was geworden, kon de rol niet meer worden afgerold. De boekrol die Johannes in Gods handen ziet, is wel heel speciaal: hij is verzegeld niet met één maar met zeven zegels. Potdicht zit hij. Niemand kan hem lezen. De rol is ook nog eens aan beide kanten beschreven, terwijl men normaal slechts aan een kant schreef.

Johannes vertelt niet wat de inhoud van het boek is. Gelet op de rest van Openbaring zeggen de meeste uitleggers dat het gaat om het boek van de geschiedenis, waarin het verloop van de tijd beschreven staat.

De boekrol moet geopend en gelezen worden (vers 2). Een ijzige stilte valt, emoties laaien op: er is niemand die het boek kan openen, niemand die de geschiedenis kan kennen, leiden en voltooien! Johannes breekt zelfs uit in tranen. We begrijpen het probleem: de geschiedenis van de wereld en van ons eigen leven is een donker raadsel, vol oorlog, ziekte, en waaromvragen.

Na een tijdje komt er toch een antwoord. Degene die het boek van de geschiedenis kan openen, is ‘de leeuw uit de stam van Juda, de telg van David’. Hier zie je wat een goede verteller Johannes is. Hij gaat er gewoon vanuit dat wij bij deze titel aan Genesis 49:8-10 zullen denken. Daar staat een profetie over Juda en een nakomeling van hem die wordt aangeduid als een leeuw. Terecht gebruikt de NBV21 in vers 5 een hoofdletter: ‘daarom mag Hij de boekrol met de zeven zegels openen.’ Johannes legt niet uit, hij verwijst niet, hij laat ons meedenken. Deze overwinnende leeuw is Jezus.

Johannes’ vertelkunst bereikt een hoogtepunt wanneer iedereen in de hemel gespannen kijkt naar de plek bij de troon van God waar de leeuw zal verschijnen. Lichten uit, spot aan. En wat zien ze? Een klein, kwetsbaar, geslacht lam! Het absolute tegendeel van een overwinnende leeuw! Iemand anders dus? Nee, het is wel degelijk Jezus, maar dan anders gezien. En Johannes fluistert ons in het oor: ‘Kijk maar in Jesaja 53.’

Een volgende keer ga ik verder in op deze twee ‘verschijningsvormen’ van Jezus. Deze keer beperk ik me tot de vraag wat dit visioen van Johannes betekent. Het betekent: Jezus heeft overwonnen. Hierbij denkt Johannes zowel aan het kruis als de opstanding. Zonde en dood zijn door Jezus verslagen. Vanwege deze overwinning heeft Hij – en hij alleen – het recht de boekrol te ontvangen en te openen. Dat doet Hij dan ook (vers 7).

Daarmee ligt het boek van de geschiedenis in de handen van Christus. Zo zegt het boek Openbaring, waarvan we nog slechts in de inleiding zijn: de geschiedenis is in goede handen. Vertrouwde handen, de handen van Jezus. Hij heeft de zaken stevig in de hand, zodat ze niet uit de hand lopen. Anno 2025 is dat een geloofsuitspraak.

Zo krijgen we vat op Openbaring als geheel: dit positieve begin zet de toon voor wat volgt. Vanuit dit uitgangspunt mogen we de rest van het boek te begrijpen, ook de moeilijke hoofdstukken.

Dr. Pieter J. Lalleman is schrijver, nieuwtestamenticus en predikant van de Baptistengemeente in Knaphill, Surrey, Groot-Brittannië.