Gods persconferentie

Daar sta je dan. Voor de zoveelste keer. Je zult maar premier en minister van volksgezondheid zijn tijdens een pandemie. ‘Persconferentie’: het is een neutraal woord, maar het kreeg in de afgelopen twee jaar een onheilspellend karakter. Hoe zullen we nu weer ons gedrag moeten aanpassen? Welke argumenten en overredingstactieken worden van stal gehaald om ons de beoogde kant op te krijgen?

Heb je je wel eens afgevraagd hoe God dat doet? Ik wel. Als je, net als ik, geïnteresseerd bent in leiderschapsinvloed, is de leiderschapsstijl van God een fascinerend thema. Vooral als je beseft dat Hij de machtigste is terwijl wij – degenen die Hij wil leiden – klein en kwetsbaar zijn.

Ik neem je daarom mee naar een soort persconferentie waarbij een rijksvoorlichter van Godswege een oproep tot verandering doet. Nee, niet zomaar een dringend advies tot gedragsverandering maar een oproep tot een totale levensverandering. Laten we even luisteren naar Paulus:

Als de omschrijving van Paulus klopt, dan heeft God nogal wat mogelijkheden om de mens ergens toe te dwingen. Op alle terreinen overtreft hij de mensheid met gemak. God wint het van elk mens. Zelfs van de hoogstgeplaatste machthebbers, de briljantste whizzkids, de sluwste slimmeriken of de vroomste heiligen. God heeft de best gevulde leadership toolbox om zijn invloed te kunnen uitoefenen. En welk ‘krachtig’ instrument haalt persvoorlichter Paulus tevoorschijn om de mensheid tot radicale verandering te brengen? Gods barmhartigheid!

Wat? Dat moet een grapje zijn. Nee, Paulus meent het echt. De ontfermende liefde, de genadevolle betrokkenheid van God is de enige kracht waarmee Paulus een oproep doet. Terwijl hij een arsenaal aan andere eigenschappen had kunnen noemen, kiest hij voor deze. Paulus had met hetzelfde recht Gods heiligheid kunnen noemen, of zijn rechtvaardigheid, zijn almacht, zijn soevereiniteit, zijn ondoorgrondelijke oordelen, zijn onnavolgbare gedachten, zijn eeuwige heerschappij. Voor ons zijn dat vaak hardere krachten, en daardoor logischer om mensen tot bepaalde actie te krijgen. Tegenover deze superieure aspecten van God voelt elk weldenkend mens zich nietig en kwetsbaar. Het zijn kenmerken van God die je als ze je raken kunnen aanzetten tot plichtsgetrouwe gehoorzaamheid. Want met zo’n God moet je toch een beetje oppassen. Dus ga je vanzelf goed je best doen. Deze kenmerken van God dwingen respect af en boezemen je eerder angst en ontzag in dan dat je jezelf er totaal aan durft over te geven.

Maar dat geldt niet voor barmhartigheid. Als je dat kenmerk van God benadrukt, hanteer je een zachte kracht. Een die niet dwingt maar uitnodigt. Met zo’n kracht is God degene die kwetsbaar is, niet jij. Vandaar dat Paulus het ook formuleert als een vraag: ‘Met een beroep op Gods barmhartigheid vraag ik u.’ Het is een vraag, een verzoek, een oproep, een appel. God pusht niet. Dat kan met barmhartigheid ook helemaal niet. God biedt je iets aan waar jij helemaal in vrijheid op mag reageren. Je mag het ook weigeren. God wil wel, maar jij hebt de vrijheid om niet te willen. Je voelt misschien wel aan hoeveel risico God hiermee loopt. Zijn barmhartigheid, die Hem het meest heeft gekost, biedt Hij volledig vrijwillig aan. Hij laat het aan jou en mij over of we die willen ontvangen of dat we Hem op het diepste willen krenken door zijn barmhartigheid te weigeren of niet te vertrouwen. Die mogelijkheid geeft Hij ons. Als je de barmhartigheid wel van harte omarmt, zul je dus ook het verzoek dat eruit voorkomt, ‘uzelf als een levend, heilig en God welgevallig offer in zijn dienst te stellen,’ voluit honoreren. Niks ‘baas in eigen leven’ of ‘ieder voor zich’. Totale overgave. Je geeft helemaal vrijwillig je zelfbeschikkingsrecht op. Je wilt je identiteitshonger naar betekenis en zekerheid alleen nog maar stillen met zijn barmhartigheid voor jou.

Dan hoef je niet meer druk te maken over de omstandigheden waarin je je bevindt. Je komt vrij in het leven te staan en hoeft je niet meer aan te passen aan dat waar anderen nog druk mee zijn. De wereld, de cultuur waarin je leeft, verliest zijn (identiteits)kracht voor je. Zo groot kan de transformatie zijn als Gods barmhartigheid je raakt.

Arie de Rover
Counselor, spreker en auteur van Genadeloos Goed en Leven na de genadeklap.