Inleiding Jakobus (NBV)
Het boek Jakobus heeft enkele kenmerken van een brief, maar is meer een ethische verhandeling. Het is niet bekend wie het boek geschreven heeft en wanneer het geschreven is. Centraal staat de oproep om werk te maken van een echt christelijk leven: christelijk geloof gaat per definitie samen met goede daden.
Thema
Jakobus bevat een vijftal kernthema’s:
- 1.Het omgaan met beproevingen. Volgens de auteur is het te gemakkelijk om te zeggen dat God ons op de proef stelt. In feite zijn het juist de eigen slechte verlangens die een mens meeslepen.
- 2.Het gebed om wijsheid. Volgens Jakobus is wijsheid altijd sterk verbonden met praktisch handelen. Ware wijsheid kan alleen maar geschonken worden aan wie daar in gebed om vraagt.
- 3.De rijkdom van de armoede. De gemeenschap, die blijkbaar vooral arme leden heeft, wil de samenkomsten ook voor andere, rijke bevolkingsgroepen openstellen. Maar zijn de rijken niet onderdrukkers?
- 4.Het beperken van onzinnig gepraat. Jakobus gebruikt veel beelden en metaforen om duidelijk te maken welke kwalijke gevolgen geklets heeft.
- 5.Het belang van daden. Jakobus vindt dat geloof zonder handelen een dood geloof is.
Genre
De brief van Jakobus is geen ‘brief’ in de echte zin van het woord. De brief is niet gericht aan een duidelijk herkenbare gemeenschap van gelovigen, en ook is er geen briefeinde met de gebruikelijke groeten en slotformuleringen. Maar de auteur heeft voor het genre van de brief gekozen om zijn boodschap aan zijn publiek over te brengen. Dankzij dit genre kan hij zijn lezers direct aanspreken (bijvoorbeeld met ‘broeders en zusters’, dat hij – in het Grieks – maar liefst vijftien keer gebruikt) en kan hij in een levendige stijl met hen communiceren.
Opbouw
Jakobus heeft enkele kenmerken van een brief, maar is meer een ethische verhandeling over hoe je moet leven.
Korte inhoud
De brief van Jakobus bestaat uit een briefopschrift, een inleiding waarin de thema’s aangekondigd worden, een centraal gedeelte waarin de thema’s uitgewerkt worden en dat vooral waarschuwingen bevat, en een slot dat bemoedigend van toon is.
Opbouw
1:1-18 | begin van de brief |
1:19-2:26 | geloven, maar ook goed leven |
3:1-12 | let op je woorden |
3:13 – 4:17 | leven zoals God het wil |
5:1-12 | pas op voor Gods straf |
5:13-20 | bidden en elkaar helpen |
Auteur en datering
Het is niet bekend wie de auteur is van het boek Jakobus. De tekst bevat sporen van een overleveringsgeschiedenis: woorden, spreuken en kleinere teksteenheden zijn verzameld en in een nieuwe samenhang gezet. Waarschijnlijk hebben we dan ook met verschillende auteurs te maken. De uiteindelijke versie van de tekst is vermoedelijk aan het einde van de eerste eeuw tot stand gekomen.
Jakobus, de broer van de Heer?
De brief in zijn huidige vorm wordt echter toegeschreven aan een zekere Jakobus (Jakobus 1:1). De meeste bijbelwetenschappers gaan ervan uit dat met Jakobus ‘de broer van de Heer’
De thema’s in de Jakobusbrief zouden goed kunnen passen bij deze situering van de tekst in een arme geloofsgemeenschap in en rond Jeruzalem, in de jaren veertig en vijftig van de eerste eeuw. Toch blijven er dan vragen onbeantwoord:
- Hoe heeft Jakobus de brief kunnen schrijven in zulk gestileerd Grieks als hij van oorsprong een eenvoudige man was?
- Hoe komt het dat Jakobus zo rijkelijk gebruik maakt van retorische middelen als retorische vragen, gefingeerde dialogen en vergelijkingen?
De auteur of de auteurs zijn dus niet met zekerheid vast te stellen.