De waarheid van Pontius
Bijna tweeduizend jaar geleden speelde zich een drama af in Jeruzalem. Een man die leefde voor liefde en rechtvaardigheid, was ingehaald als bevrijder. Maar toen Hij verder niets deed, werd Hij verraden, in de steek gelaten, veroordeeld en geëxecuteerd. Het tv-programma The Passion staat er stond er gisteravond bij stil. Wie waren de vijf belangrijkste personages en wat dreef hen? Theoloog en liedjeszanger Rob Favier belicht hen en probeert ze te verbinden met de wereld van nu. Vandaag: Pontius Pilatus.
Bij Lucas 23: 13-25
Mijn bijnaam is Pilatus. Dat betekent misschien wel ‘Hij die een speer met precisie werpt’, maar op een of andere manier heb ik het gevoel dat ik vanmorgen het doel heb gemist. Niet in de roos heb geschoten. Waarom weet ik eigenlijk niet. Ik heb gedaan wat ik altijd doe: recht spreken. Of iets wat er op lijkt.
Maar wat is recht? Handelen volgens de formele regels van het Rijk? Die zijn er vooral voor rust en orde. Daarom laat ik Jezus ook kruisigen. Maar na dat schijnproces op mijn nuchtere maag vraag ik me ineens af of er niet nog meer is dan de formele regels. Normaal maak ik korte metten met tegenstanders, maar ik aarzelde.
Komt het door mijn vrouw en haar verhaal over een rare droom? Of komt het omdat deze man duidelijk onschuldig was? Maar ik heb toch wel vaker onschuldige mensen tot criminelen gemaakt? Geen probleem: je wast gewoon je handen in onschuld. Als politicus heb ik nu eenmaal een andere verantwoordelijkheid dan als mens. Of ik als mens hetzelfde denk als wanneer ik politiek bedrijf, doet er eigenlijk niet toe. Zo’n boedelscheiding houdt je op de been en in je positie.
Is dit niet wat de meeste politici ervaren? Die strijd tussen wat goed is en wat handig is voor het moment? Zo hebben vele machthebbers vóór mij het ook gedaan en ik zal echt niet de laatste zijn. Zo lang je het formeel houdt, speel je redelijk op safe.
Maar wat als de regels zélf niet deugen? Als bijvoorbeeld blijkt dat mensen ten onrechte bestempeld worden als fraudeur en daardoor zwaar in de financiële problemen komen? Of als een stelletje religieuze heethoofden een onschuldige man wil offeren voor hun godsdienstige belangen? Of als vluchtelingen bestempeld worden als profiteurs en gelukzoekers en we daarom besluiten ze in een kamp te stoppen?
Het lijkt verdraaid of ik voor het eerst last heb van dat verschijnsel dat ze ‘geweten’ noemen. Terwijl ik bij mijn opleiding heb geleerd dat mijn geweten in Rome ligt. Ben ik nu opeens zwak geworden door de ontmoeting met deze zwakke man die zo weerloos voor me stond en wat onbegrijpelijke zinnen uitkraamde? Eigenlijk moet je zo iemand niet ter dood veroordelen, maar naar een heropvoedingskamp sturen.
Maar de mensen kregen wat ze wilden en wat mensen te allen tijde willen: een zondebok waar je al je gevoelens van frustratie en machteloosheid op kunt projecteren. Dus eigenlijk heb ik toch de juiste beslissing genomen en zal ik nogmaals mijn handen wassen. In water of in bloed.
Rob Favier