Inleiding Ester

Het verhaal van Ester speelt zich af in Susa, de hoofdstad van het Perzische rijk. Koning Xerxes I (486-465 voor Christus) was toen koning van Perzië. In het boek Ester wordt hij Ahasveros genoemd.

De Joden die in ballingschap leven, hebben toestemming gekregen om weer naar Jeruzalem terug te gaan. Daarover lees je in de boeken Ezra en Nehemia. Maar sommige groepen hebben ervoor gekozen om in het Perzische rijk te blijven.

Het boek Ester vertelt hoe deze Joden in dat verre land proberen te overleven.

Het weesmeisje Ester en haar neef Mordechai horen bij de Joden die in Babylonië zijn gebleven. Op een dag wordt Ester samen met andere meisjes naar het koninklijke hof gebracht: de koning is op zoek naar een nieuwe vrouw (Ester 2).

Korte tijd later komt er een nieuwe minister aan de macht: Haman, uit de familie van Agag (Ester 3). Deze Haman wil alle Joden uitroeien. Maar dankzij de moed en de slimheid van koningin Ester krijgen de Joden toestemming om zichzelf te verdedigen (Ester 5-7). Ze verslaan hun vijanden en vieren dat met een nieuwe feestdag: Poeriem (Ester 8-10).

Het verhaal van Ester heeft een aantal bijzondere kenmerken.
Het eerste bijzondere kenmerk is dat God in dit boek niet wordt genoemd. Het lijkt erop dat de Joden in het verhaal alles zonder de hulp van God moeten doen. Maar wie de verhalen van Israël goed kent, weet dat God zijn volk op belangrijke momenten altijd geholpen heeft. Als lezer kun je de gebeurtenissen in het boek Ester ook op die manier lezen. Maar je kunt het boek ook lezen als een verhaal over twee moedige Joden, Ester en Mordechai, die hun eigen leven op het spel zetten om hun volk te redden.

Het tweede bijzondere kenmerk van dit boek is de hoofdpersoon: een jonge vrouw. In de wereld van de Bijbel waren vrouwen minder belangrijk dan mannen. Maar in dit verhaal zorgt Ester, een weesmeisje, voor de overwinning van de Joden. Dat zij een vrouw is, maakt deze overwinning dus nog specialer.

Het derde bijzondere kenmerk van het boek Ester vind je aan het eind van het boek. Daar lezen we dat Ester en haar oudere neef Mordechai brieven sturen naar alle Joden. Ze geven hun de opdracht om elk jaar het Poeriemfeest te vieren. Hiermee herdenken ze de overwinning van de Joden op hun vijanden. Alle andere feesten van Israël waren ingesteld door God zelf, tijdens de uittocht uit Egypte. Het Poeriemfeest is dus een extra feestdag die de Joden in het boek Ester zelf ingesteld hebben. De overwinning op hun vijanden is voor hen even belangrijk als de andere beslissende momenten in de geschiedenis van Israël.

Als je het boek Ester goed wilt begrijpen, kijk dan ook naar een aantal andere verhalen uit het Oude Testament. Je moet bijvoorbeeld weten dat Haman afstamde van de Amalekieten. Dat volk was al sinds de uittocht uit Egypte een vijand van Israël.

De manier waarop de Joden in het verhaal zich verdedigen tegen hun vijanden, lijkt op hoe het volk Israël het beloofde land veroverde. Daarover kun je lezen in het boek Jozua. En Ester zelf lijkt wel wat op Jozef. Ook Jozef zorgde voor zijn volk terwijl hij aan het hof van een vreemde koning leefde (Genesis 42-45).

Bij het lezen van het boek Ester kun je jezelf steeds de vraag stellen: Wat betekent het om Jood te zijn? En vooral: Wat betekent het om Jood te zijn als je tussen je vijanden leeft? Een tweede vraag is: Waar wordt God zichtbaar in het verhaal? En wordt hij wel zichtbaar, ook al wordt zijn naam niet genoemd?

Het verhaal van Ester is soms verdrietig en soms gewelddadig, maar soms ook heel grappig! Met overdrijvingen en onverwachte omkeringen zorgt de schrijver ervoor dat een zwaar onderwerp niet té zwaar wordt. De machtige koning Ahasveros is bijvoorbeeld radeloos als zijn vrouw weigert om voor zijn gasten te dansen (Ester 1:12-15). En het lijkt erop dat de machtige mensen in het Perzische rijk niets kunnen besluiten zonder er een glaasje wijn bij te drinken (bijvoorbeeld Ester 1:7 en 1:14-15).

Als je op dit soort ‘grappen’ let, gaat het verhaal van Ester nog meer voor je leven.