Inleiding Jesaja

Het boek Jesaja is genoemd naar een profeet die van ongeveer 765 tot 700 voor Christus in Juda leefde. De naam Jesaja betekent: De Heer helpt.

Waarschijnlijk werkte Jesaja als profeet vanaf 740 voor Christus (zie Jesaja 6:1) totdat de Assyriërs Jeruzalem bezetten (703-701 voor Christus).

Het boek Jesaja heeft 66 hoofdstukken. Die hoofdstukken zijn een verzameling van profetische uitspraken (‘profetieën’) van Jesaja, maar ook van andere profeten.

De uitspraken van Jesaja zelf staan in Jesaja 1-39. Die uitspraken hebben te maken met dingen die tussen 740 en 700 voor Christus gebeurd zijn. Toen hadden de Assyriërs veel invloed in Juda en in het noordelijke rijk Israël.

In het tweede deel van het boek (Jesaja 40-55) staan profetieën over mensen en gebeurtenissen tijdens de Babylonische ballingschap (586-539 voor Christus). We weten niet van wie die profetieën zijn.

Het derde deel van het boek (Jesaja 56-66) gaat over Judeeërs in Juda en Jeruzalem die uit Babylonië teruggekomen zijn. In dit deel spreekt de profeet de Judeeërs nieuwe moed in: God zelf zal alles nieuw maken (Jesaja 65:17-20).

De profetieën in het boek Jesaja komen dus niet allemaal uit dezelfde tijd. Het heeft lang geduurd voordat alle teksten samen het boek Jesaja vormden zoals wij dat nu kennen. Steeds weer kwamen er nieuwere teksten bij. En soms werd er ook weer iets veranderd aan de tekst van de oudere profetieën.

In de tijd van de profeet Jesaja werden de Assyriërs steeds machtiger. In het jaar 722 voor Christus veroverden zij het noordelijke koninkrijk Israël. Ze namen de mensen gevangen en haalden hen weg uit hun land. De Judeeërs waren bang dat de Assyriërs hen ook gevangen zouden nemen.

De boodschap van Jesaja is duidelijk: Vertrouw op God. Probeer niet om samen met andere volken de Assyriërs tegen te houden, want dat lukt toch niet. Alleen God kan Jeruzalem en de tempel beschermen.

Jesaja kreeg gelijk. Van 703 tot 701 voor Christus bezetten de Assyriërs Jeruzalem. Maar plotseling vertrokken de Assyrische soldaten. De mensen in Jeruzalem waren gered (Jesaja 37:33-37). Door deze gebeurtenissen werd Jesaja een erg belangrijke profeet.

Na de Assyriërs kregen de Babyloniërs veel macht. In het jaar 586 voor Christus verwoestten zij Jeruzalem. Ze namen een groot deel van de inwoners van Jeruzalem gevangen, en brachten hen naar Babel (2 Koningen 25:8-21).

In Babel droomden de Judeeërs over hun eigen land. Ooit had God dat land aan hun voorouders beloofd. Ooit had hij de Israëlieten uit Egypte naar dat land geleid. Zou hij zijn volk nog een keer redden?

Dan komt er in Babylonië een profeet die de Judeeërs troost en hoop geeft. Wij weten niet hoe deze profeet heet. Hij zegt tegen de Judeeërs dat ze niet alleen maar moeten terugkijken naar vroeger. Want God zal iets doen waar niemand aan gedacht heeft: hij zal de Perzische koning Cyrus sturen om de Babyloniërs te verslaan en de Judeeërs te bevrijden (Jesaja 44:28-45:6; Jesaja 45:13-17; Jesaja 48:12-16).

Een van de bekendste profetieën in het boek Jesaja gaat over een nieuwe hemel en een nieuwe aarde (Jesaja 65:17-25). Als de teruggekeerde Judeeërs niet weten hoe het verder moet, geeft een profeet een belofte van God aan hen door. Die belofte lijkt op de belofte aan de Judeeërs in Babel: God gaat iets doen dat nog niet eerder gebeurd is: hij zal een nieuwe hemel en een nieuwe aarde maken. Voor de Judeeërs betekent dat een nieuw begin. Jeruzalem, de tempel en de mensen zijn eindelijk veilig.

Het boek Jesaja is een verzameling profetieën die zijn uitgesproken en opgeschreven in heel verschillende tijden. Toch zijn deze profetieën belangrijk gebleven, ook nu nog. Eerst zijn andere profeten verdergegaan met de teksten van de profeet Jesaja. Zo zijn het tweede en het derde deel van het boek Jesaja ontstaan. Later hebben schrijvers uit de eerste eeuw na Christus gezegd dat sommige profetieën uit het boek Jesaja over Jezus gaan.

Als je dit boek leest, stel jezelf dan steeds de vraag: Welke betekenis hebben deze woorden voor onze tijd?