Inleiding Hooglied

Hooglied bestaat uit gedichten over de liefde tussen twee mensen. Een jongen en een meisje zingen over hun verlangen naar elkaar. Tussendoor hoor je ook andere stemmen: de vriendinnen (bijvoorbeeld Hooglied 3:6-11) en de broers van het meisje (Hooglied 8:8-9).

In het Hebreeuws kun je aan de vorm van het werkwoord zien wie er spreekt, maar in het Nederlands is dat niet altijd duidelijk. Daarom staan er in de vertaling opschriften boven de verschillende stemmen.

Misschien werd Hooglied gezongen bij huwelijken. Het kan speciaal geschreven zijn voor het huwelijk van een koning.

In het opschrift wordt dit lied ‘het mooiste lied van koning Salomo’ genoemd, en Salomo komt ook in de tekst zelf voor. Het kan zijn dat Salomo dit lied heeft geschreven. Maar misschien is het opschrift ook pas later boven de tekst gezet, om het lied in verband te brengen met koning Salomo. En dat is niet zo vreemd. Want Salomo heeft veel liederen gemaakt (1 Koningen 5:12-14). Hij had ook veel vrouwen: de liefde was belangrijk voor hem. Verder zie je in Hooglied soms een sfeer van rijkdom en luxe die we ook kennen uit de verhalen over Salomo: kostbare sieraden, geurige kruiden, bloeiende tuinen en een verliefd stel dat alle tijd heeft om van elkaar te genieten.

Het boek Hooglied wordt tijdens het Joodse Paasfeest in de synagoge gelezen. De man (de jongen) in de gedichten staat dan voor God. De vrouw (het meisje) van wie de man zoveel houdt, staat voor Israël. Die uitleg was ook een belangrijke reden om het boek Hooglied in de Bijbel op te nemen.
Christelijke lezers zien in de vrouw in Hooglied soms de kerk, de bruid van Christus. De erotische taal van Hooglied wordt dan op een geestelijke manier uitgelegd.

In de Bijbel wordt vaker gesproken over God als man, en Israël (of de kerk) als zijn vrouw. Het is mooi om te bedenken dat God net zo liefdevol naar ons kijkt als de man in Hooglied naar zijn bruid. Maar in het begin was Hooglied waarschijnlijk gewoon bedoeld als lied over de liefde tussen twee mensen. Die liefde is zo bijzonder, dat die een plek in de Bijbel verdient!

De taal van Hooglied zit vol beelden. De jongen vergelijkt zijn vriendin bijvoorbeeld met een tuin. In die tuin mag de jongen wandelen en vruchten plukken (Hooglied 4:12-5:1). Als je die beelden goed begrijpt, weet je meteen waarom dit boek niet in kinderbijbels voorkomt: de geliefden beschrijven uitvoerig hoe zij genieten van hun seksuele ontmoetingen!

Het stel in Hooglied is hevig verliefd. Bij verliefdheid hoort verlangen en plezier, maar ook angst. Het meisje vergelijkt de liefde met vuur: je kunt je eraan warmen, maar je kunt je er ook aan branden (Hooglied 8:6). Je vindt dus in de liefdesliederen steeds weer opmerkingen over wat de liefde in gevaar brengt: de geliefden worden niet met rust gelaten (Hooglied 3:5), het meisje kan haar vriend niet vinden (Hooglied 5:6-7), en de jongen is jaloers (Hooglied 8:13).

Deze kleine gevaren worden in Hooglied vergeleken met vossen. Vossen stonden bekend als dieren die alles kapotmaken. Al die ‘kleine vossen’ moeten worden gevangen. Pas dan kan de relatie tussen de geliefden slagen (Hooglied 2:15).

De jongen en het meisje in Hooglied vergelijken hun geliefde met dingen die zij kennen uit hun omgeving. Soms doen ze dat in verrassende beelden: tanden zo wit als schapen, of borsten die lijken op twee kalfjes (Hooglied 6:5-6; 7:4).

Probeer te bedenken wat voor gevoelens deze beelden opriepen bij de mensen van toen.

Verlangen, verbazing, opwinding, respect, liefde? Denk daarbij niet alleen aan wat je kunt zien, maar ook aan wat je kunt ruiken, proeven of voelen. Zo kun je je laten meenemen in de verliefdheid van dit stel.

Je kunt ook proberen om beelden te bedenken die bij deze tijd passen. Bijvoorbeeld: zo mooi als de ondergaande zon, of: zo lief als lammetjes in de lente.

De meeste Bijbelboeken zijn door mannen geschreven. Je hoort maar heel soms de stem van een vrouw. In Hooglied is dat anders: de jongen en het meisje vertellen allebei over hun eigen verliefdheid en verlangens. En allebei spreken ze ook over hun eigen kwetsbaarheid. Het meisje is ziek van liefde (Hooglied 2:5), en de jongen wordt onzeker als zijn vriendin naar hem kijkt (Hooglied 6:5). Die openheid en gelijkwaardigheid tussen de geliefden laten zien hoe God de liefde tussen mensen bedoeld heeft.