Inleiding Filemon

De brief aan Filemon is een van de kortste brieven van het Nieuwe Testament. Filemon is een vriend van Paulus. De brief gaat maar over één onderwerp: Paulus vraagt aan Filemon om de slaaf Onesimus hartelijk te ontvangen en hem niet te straffen. Onesimus was een slaaf van Filemon, maar hij is bij hem weggelopen. Paulus heeft Onesimus beschermd, en Onesimus is christen geworden.

Paulus heeft de brief aan Filemon waarschijnlijk rond 55 na Christus geschreven. Slavernij was in die tijd heel gewoon. In sommige steden van het Romeinse rijk bestond misschien wel een derde van de bevolking uit slaven! Als de Romeinen een nieuw gebied veroverd hadden, namen ze altijd een aantal mensen mee, die ze later als slaven konden verkopen. En als slaven kinderen kregen, werden die ook weer slaven.

Slaven hadden bijna geen rechten. Als ze hun werk niet goed deden of probeerden weg te lopen, werden ze streng gestraft: ze werden geslagen of op andere manieren mishandeld. Hun meester kon hen zelfs laten doden!

Wat Paulus vraagt, is dus heel bijzonder: Filemon moet zijn weggelopen slaaf niet straffen, maar hem als een vriend ontvangen.

Paulus schrijft zijn brief vanuit de gevangenis (Filemon 1:1-3). We weten niet waar hij gevangenzat. Dat zou in Efeze, Caesarea of Rome geweest kunnen zijn. Maar Paulus hoopt blijkbaar wel dat hij snel vrijkomt (Filemon 1:22). Toen Paulus gevangenzat, heeft Onesimus voor hem gezorgd.

De brief is niet alleen aan Filemon gericht, maar aan de hele gemeente die in het huis van Filemon bij elkaar komt. De hele gemeente hoort dus wat Paulus van Filemon verwacht. Dat maakt het voor Filemon wel heel moeilijk om niet te doen wat Paulus vraagt!

Paulus heeft een bijzondere reden voor zijn vraag aan Filemon: de slaaf Onesimus is christen geworden. Voor Paulus is hij daardoor als een zoon geworden. En voor Filemon is hij nu een vriend: iemand die je helemaal kunt vertrouwen. In de brief aan de Galaten schrijft Paulus dat er door Christus geen verschil meer is tussen slaven en vrije mensen (Galaten 3:28).

Paulus probeert Filemon nog op andere manieren te overtuigen. Hij zegt aardige dingen over hem: Filemon is altijd trouw aan Jezus, dus dan wil hij nu vast ook het goede doen! En Paulus herinnert Filemon eraan dat hij zelf ook door Paulus in Christus is gaan geloven, net als Onesimus. Filemon heeft dus veel aan Paulus te danken. Paulus zou kunnen eisen dat Filemon doet wat hij vraagt. Maar dat doet hij niet. Hij wil dat Filemon het vrijwillig doet.

Slavernij vinden we tegenwoordig helemaal verkeerd. Maar je kunt de brief aan Filemon ook algemener lezen: Hoe kijk je als christenen naar elkaar? Hoe ga je met elkaar om? Maakt het daarbij iets uit hoeveel geld of macht iemand heeft? Als je tijdens het lezen van deze brief over die vragen nadenkt, kun je ook nu nog iets leren van de brief aan Filemon.