De waarheid maakt vrij

In een ver verleden zag ik elke morgen rond een uur of zeven mijn overbuur in de deuropening staan met een sigaret in zijn hand. Doorgaans was dat ook het moment waarop begin gemaakt werd met een nieuw pak rookstokken. Het openen ervan begon met een dubbel nonchalant gebaar; eerst ging het lintje eraf en het bovenste deel van de plastic verpakking. Vervolgens werd ook het onderste gedeelte meegegeven aan de wind.

Toen dat zo al een paar jaar aan de gang was, werd het eindelijk een keer onderwerp van gesprek. ‘Loop je daarvoor niet naar de prullenmand?’

‘Nee,’ antwoordde hij beslist. ‘Ik vind dat makkelijk, zo. En ik weet wel dat het niet hoort, maar ik trek mij daar niets van aan. Ik ben een vrij mens.’

Hij had ervaring met opgesloten zitten. Het woord ‘vrij’ was voor hem beladen en dus werd het onderwerp hier afgesloten, tenminste in het gesprek, maar niet in mijn hoofd.

Er klopte iets niet. Deze mens voelde zich vrij. Elke morgen was het gebaar met de plastic verpakking een uitdrukking van die vrijheid, het zich kunnen permitteren regels te overtreden zonder daarbij op het matje te worden geroepen.

Dat is niet de definitie van vrijheid in de Bijbel. Adam krijgt in de tuin van Eden een enorme vrijheid, maar van één boom mocht hij niet eten. Gods volk dat bevrijd werd uit Egypte werd pas een vrij volk toen ze hun God konden dienen.

Ik vroeg mezelf af hoe het mogelijk is dat iemand zo vastgekleefd kan zitten aan een verstokte gewoonte, ook al weet hij dat hij daarmee schade toebrengt aan de natuur.

Maar wanneer ik over anderen oordeel, geeft de Heer mij altijd weer een les in nederigheid. Te vaak heb ik zelf al te goedkope kledij gekocht. Het is zo aanlokkelijk om een beetje te besparen. Over de rug van de ander, wellicht, dat moest ik voor mezelf toegeven. Is het geen vastgeroeste gewoonte om alleen maar naar de prijs te kijken, terwijl je heel goed weet dat er van eerlijke handel geen sprake is?

‘De waarheid maakt vrij,’ zegt Jezus (Johannes 8:32). Vervolgens vragen de mensen tot wie Hij spreekt: ‘Hoezo vrijmaken? Wij zijn toch geen slaven?’

Het hangt ervan af hoe je ’t bekijkt natuurlijk.

‘Iedereen die zondigt, is een slaaf van de zonde,’ vervolgt Jezus. Een zonde herken je pas als je er eerlijk bij stilstaat. En vaak blijkt dat zo’n vastgeroeste gewoonte te zijn. Gelukkig de mens die op Jezus’ uitnodiging ingaat om als vrij mens door het leven te gaan!

Katelijne Depoortere, predikant De Olijftak Brasschaat