Context en aantekeningen bij 1 Samuel 16:1-13

Hier vind je informatie over de context van 1 Samuel 16:1-13 en aantekeningen bij de tekst.

De boeken 1 en 2 Samuel vormden oorspronkelijk één boek. In de Hebreeuwse Bijbel hoort dit boek samen met Jozua, Rechters en Koningen tot de vier Vroege Profeten. Deze worden, samen met Deuteronomium, ook wel het deuteronomistisch geschiedwerk genoemd. Dit grote werk is waarschijnlijk voor een belangrijk deel tot stand gekomen in de zesde eeuw voor Christus. Het geheel beschrijft de geschiedenis van de Israëlieten vanaf de intocht onder Jozua, tijdens de periode van de rechters en de koningen tot aan de Babylonische ballingschap.

Hoe de auteur van 1 en 2 Samuel heette en wanneer hij precies leefde, is onbekend. In de joodse traditie worden Samuel, Natan en Gad genoemd als auteurs (vgl. ook 1 Kron. 29:29-30). In het vroege jodendom schreef men bijbelse boeken graag toe aan bekende profetische figuren die in de boeken voorkomen of in de beschreven periode leefden. Van de werkelijke auteurs zijn echter geen namen  bewaard.

De verhalen in 1 en 2 Samuel zijn een mengvorm van vertelkunst en geschiedschrijving. Ze gelden als een hoogtepunt in de bijbelse literatuur. Een groot deel van de verhaallijn ontspint zich in levendige, natuurgetrouwe dialogen. Anders dan bijvoorbeeld in 1 en 2 Koningen wordt er door de verteller nauwelijks commentaar op de gebeurtenissen geleverd; het wordt aan de lezer zelf overgelaten om zich een oordeel te vormen. De verhalen worden afgewisseld door liederen, gebeden en lijsten.

Het koningschap in Israël is een belangrijk thema in 1 en 2 Samuel. Deze boeken beschrijven de overgang van de periode waarin rechters als leiders van de Israëlieten optreden naar een nieuwe tijd waarin koningen het volk regeren.

Met een reeks verhalen schetst de auteur de opkomst van het koningschap. Het bijzondere karakter van het koningschap in Israël wordt duidelijk gemaakt via de conflicten tussen koning en profeet (eerst tussen Saul en Samuel, daarna tussen David en Natan) en tussen de hoofdrolspelers Saul en David. Het koningschap van Israël verschilt  van de manier waarop andere koningen in het oude Nabije Oosten hun taak zagen. Zij konden als absoluut monarch regeren en rechtspreken. De koning van Israël, daarentegen, moest zich houden aan de voorschriften van God, zoals de profeten die uitdroegen. De profeet Samuel herinnert het volk en de koning eraan dat uiteindelijk God de echte koning van zijn volk blijft. Ook al komt de militaire en bestuurlijke leiding in handen van een koning, het is God die de loop van de geschiedenis bepaalt.

Een ander belangrijk thema is de legitimatie van de dynastie van David. Aan David wordt toegezegd dat zijn koningshuis voor altijd stand zal houden. Deze belofte vormt een aanknopingspunt voor de verwachting van een ideale koning in later tijd.

In de tekst van 1 Samuel 1 tot en met 2 Samuel 1 zijn drie delen te onderscheiden:

A: 1 Samuel 1-8:

B: 1 Samuel 9-16:

C: 1 Samuel 16 - 2 Samuel 1:

In 1 Samuel 16:1-13 staat Samuels zalving van David centraal. Deze passage vormt het begin van het derde deel binnen de eenheid van 1 Samuel 1 - 2 Samuel 1. De voorafgaande hoofdstukken hebben duidelijk gemaakt dat Saul ongehoorzaam is aan God en door God als koning is verworpen (zie met name 1 Sam. 15). De profeet Samuel moet daarom van God een ander tot koning gaan zalven: David, de jongste zoon van Isaï. De daaropvolgende hoofdstukken laten zien dat, vanaf het moment dat David door Samuel gezalfd is, het steeds verder bergafwaarts gaat met Saul, terwijl David juist steeds meer successen boekt. Uiteindelijk zal dit er toe leiden dat David door het hele volk tot koning wordt uitgeroepen (2 Sam. 2:4; 5:3).

Bij vers 1:

Bij vers 2:

Bij vers 3:

Bij vers 4:

Bij vers 5:

Bij vers 6:

Bij vers 7:

Bij vers 8:

Bij vers 10:

Bij vers 11:

Bij vers 12:

Bij vers 13:

Een bijpassend Bijbel Basics item vind je hier.