Wie was Samuel in de Bijbel?

Samuel is een profeet, en hij is ook de laatste rechter van Israël. Hij zalft Saul tot eerste koning over Israël, en later moet hij de jonge David tot koning zalven.
In de traditie is Samuel aangewezen als de schrijver van de bijbelboeken 1 en 2 Samuel.

De naam Samuel betekent waarschijnlijk: God heeft gehoord. Zijn moeder Hanna brengt zijn naam in verband met het werkwoord ‘vragen’ en zegt: ‘Ik heb hem aan de HEER gevraagd’ (1 Samuel 1:20).
Voor Samuels geboorte heeft zijn moeder beloofd dat hij aan God gewijd zal zijn. Vanwege zijn nazireeërschap mag zijn haar niet afgeknipt worden, en hij zal zijn leven lang God dienen.
Als Samuel drie jaar oud is, brengen zijn vader Elkana en zijn moeder Hanna hem naar het heiligdom in Silo en vertrouwen hem toe aan de priester Eli.

In het heiligdom hoort Samuel op een nacht een stem die hem roept. Het blijkt de stem van God te zijn. God vertelt hem dat hij een einde zal maken aan Eli’s leiderschap over Israël, omdat zijn zonen zich misdragen.
Als Eli en zijn zonen Chofni en Pinechas gestorven zijn, wordt Samuel rechter over Israël. Daarnaast is hij ‘ziener’, een soort profeet, waar mensen naar toe gaan om God om raad om te vragen (1 Samuel 9:9).

Als Samuel oud is, willen de Israëlieten niet dat zijn zonen hem opvolgen. In plaats daarvan vragen ze om een koning, zoals ook de andere volken die hebben. Samuel vindt dat alleen God koning moet zijn over Israël. Maar God zegt tegen Samuel dat hij moet luisteren naar hun verzoek. Hij moet Saul, een boerenzoon uit de stam Benjamin, zalven tot koning over Israël (1 Samuel 9).
Saul blijkt geen goede koning te zijn. Hij gaat zijn eigen gang en luistert niet naar de opdrachten van God die hij via Samuel krijgt. Daarom geeft God aan Samuel de opdracht om de herdersjongen David uit de stam Juda tot koning te zalven (1 Samuel 16).

Het optreden van Samuel en het koningschap van Saul en David staan beschreven in 1 en 2 Samuel. Volgens 1 Kronieken 29:29 zijn de profeten Samuel, Gad en Natan de schrijvers van deze bijbelboeken. Later werd alleen Samuel aangewezen als degene die deze boeken heeft geschreven.