Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap

Wat is minuskel?

Minuskelhandschriften vormen, naast de papyri en de majuskels, een aparte groep handschriften van het Griekse Nieuwe Testament. Het is verreweg de grootste groep: er zijn 2846 minuskelhandschriften van het Nieuwe Testament bekend.
Majuskels waren geschreven in losse hoofdletters. Dat was tijdrovend omdat een overschrijver na elke letter zijn rietpen of ganzenveer optilde. Er bestond ook al eeuwenlang een sneller schrift: het cursiefschrift. Daar werden eerst ook hoofdletters voor gebruikt, maar later kleine letters, die aan elkaar geschreven werden. Lange tijd was dit schrift niet geschikt voor officiële documenten. Maar in de zevende of achtste eeuw werd de schrijftechniek verfijnd, waardoor het minuskelschrift ook geschikt werd voor boeken.
Overschrijven ging nu veel sneller. Het minuskelschrift werd tot in de achttiende eeuw gebruikt.

Oudste minuskel

Er zijn zeer veel minuskelhandschriften van het Nieuwe Testament bekend. De oudste fragmenten die we hebben dateren uit de negende eeuw na Christus. Maar de meeste minuskels dateren uit latere tijd: vanaf de tiende tot de twaalfde eeuw na Christus en later. Het grootste deel van de minuskels is op perkament geschreven, een veel kleiner gedeelte op papier.
Grofweg gezegd vormen de papyri de oudste groep handschriften, daarna komen de majuskels, en tot slot de minuskels. Maar er is wel een behoorlijke overlap in de datering van deze drie groepen.

Opvallende kenmerken

Een groot deel van de ons bekende minuskelhandschriften vormt een duidelijk herkenbare groep. Die handschriften vertonen onderling soms wel verschillen, maar die zijn niet groot. Het zijn juist de gezamenlijke overeenkomsten die opvallen. Deze handschriften vormen als het ware één grote familie van min of meer dezelfde teksten. En als groep wijken ze juist wél opvallend af van de andere handschriften (papyri, majuskels). Deze groep minuskelhandschriften heeft een paar opvallende kenmerken. Ze bieden een tekst van het Nieuwe Testament met allerlei kleine verbeteringen en aanvullingen.
De meeste onderzoekers zien dit als een latere ontwikkeling. In de periode van de zesde tot de negende eeuw na Christus ontstond stap voor stap een versie van het Griekse Nieuwe Testament met allerlei verbeteringen en aanvullingen. Het is deze versie van het Nieuwe Testament die we in de grote groep van minuskelhandschriften terugzien.
De minuskelhandschriften worden vaak ‘Byzantijns’ genoemd, omdat ze in het Byzantijnse rijk zijn geschreven. De versie van het Nieuwe Testament die je in deze minuskels tegenkomt wordt de Byzantijnse tekst genoemd.

Basis voor Textus Receptus

Omdat er in de zestiende en zeventiende eeuw bijna uitsluitend Byzantijnse handschriften beschikbaar waren, staat de Textus Receptus in veel opzichten dicht bij de Byzantijnse tekst van het Nieuwe Testament. Dit is een versie van het Nieuwe Testament waarin allerlei veranderingen waren aangebracht in de loop van de tijd.

Verschil met majuskels

Als je de minuskelhandschriften vergelijkt met de majuskelhandschriften zie je grote verschillen in de tekst van het Nieuwe Testament. Opvallend is daarbij dat de minuskels onderling sterk op elkaar lijken, terwijl de majuskels ook onderling sterk kunnen verschillen. De verklaring is dat beide groepen behoren tot verschillende fasen van de overlevering van de tekst. De majuskels behoren voor het grootste deel tot een relatief oude fase, waarin je sterke schommelingen ziet in de overlevering van de tekst. De minuskels behoren grotendeels tot een latere fase, waarin je een stabiele overlevering ziet.
Een belangrijke les is dat een ouder handschrift niet per definitie een betrouwbaarder beeld van de brontekst geeft dan een later handschrift. Voor een betrouwbaar beeld van de brontekst tellen alle handschriften mee; alleen zo kun je tot een afgewogen oordeel komen.

Haal het meeste uit debijbel.nl

Word BIJBEL+ gebruiker en ontvang een Bijbel naar keuze en direct toegang tot:

  • Meer dan 20 Bijbelvertalingen (waaronder bronteksten)
  • Extra achtergrondinformatie
  • Studieaantekeningen

Als BIJBEL+ gebruiker steun je het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap om wereldwijd mensen te bereiken met de Bijbel.

Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschapv.4.17.7
Volg ons