Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap

Verbond in het Oude Testament: Mozaïsche verbond

Het ‘Mozaïsche verbond’ is het verbond dat God heeft gesloten met het volk van Israël, vertegenwoordigd door Mozes. Het wordt ook wel het Sinaïtische verbond genoemd omdat het gesloten wordt op de berg Sinai. Het verbond bestaat uit een aantal regels en geboden die God aan het volk heeft gegeven, onder andere de Tien Geboden. Door het verbond ontstaat er een speciale relatie tussen God en de Israëlieten: God is vanaf nu de God van Israël, en Israël is vanaf nu Gods volk.  

De verbondssluiting

God heeft Israël bevrijd uit Egypte en door de woestijn geleid. Als het volk bij de berg Sinai aankomt, openbaart God zich aan Mozes. Hij maakt via Mozes zijn wetten en geboden aan het volk bekend. De Israëlieten verklaren eenstemmig dat ze zich zullen houden aan alles wat God geboden heeft (Exodus 19; Exodus 24:1-3).

Rituelen ter bekrachtiging van het verbond

Het verbond wordt in Exodus 24 bezegeld door twee rituelen:

  • Een bloedritueel: Mozes laat stieren slachten, en doet de helft van het bloed in schalen en giet de andere helft tegen het altaar (Exodus 24:6-8). Het bloed symboliseert waarschijnlijk de ‘familieband’ (‘bloedband’) die er door het verbond als het ware ontstaat tussen God en Israël.
  • Offers: Mozes laat brandoffers en een vredeoffer brengen (Exodus 24:11). Het vredeoffer maakt het doel van het verbond duidelijk: een vredige relatie tussen God en zijn volk.

Verplichtingen voor het volk: Gods geboden

De verplichting die het verbond voor Israël met zich meebrengt, is dat ze zich voortaan moeten houden aan Gods regels. De Israëlieten horen nu bij God, daarom moeten ze leven als Gods volk. Dit betreft in de eerste plaats hun relatie met God zelf: Israël mag alleen God dienen, geen andere goden (Exodus 20:3; Deuteronomium 6:4-5). In de tweede plaats heeft het betrekking op de omgang van de Israëlieten met elkaar: sociale gerechtigheid moet centraal staan; armen, vreemdelingen en onderdrukten moeten worden beschermd (Exodus 22:21).
Israëls bestaan is afhankelijk van zijn trouw aan het verbond. Gehoorzaamheid aan Gods geboden leidt volgens Deuteronomium 28 tot zegen, ongehoorzaamheid tot vloek.

Hethitische verdragen

Volgens sommige bijbelwetenschappers heeft het Mozaïsche verbond een aantal overeenkomsten met Hethitische verdragen uit de late bronstijd (zie verbond). Het Mozaïsche verbond bevat net als deze verdragen:

  • een identificatie van degene die het verbond tot stand heeft gebracht en een historische proloog aan het begin van het verdrag (zie Exodus 20:2);
  • verplichtingen van het verbond (Gods geboden);
  • een ritueel om het verbond te bekrachtigen.

Deze gemeenschappelijke kenmerken zouden erop kunnen wijzen dat het Mozaïsche verbond al heel oude elementen bevat. Door latere bijbelse auteurs of redacteuren zijn die elementen waarschijnlijk bewerkt en uitgebreid.

Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschapv.4.17.10
Volg ons