Context en aantekeningen bij Micha 5:1-4a

Hier vind je informatie over de context van Micha 5:1-4a en aantekeningen bij de tekst.

Het boek Micha ontleent zijn naam aan de profeet Micha die afkomstig was uit Moreset, een plattelandsstadje in het zuidelijke koninkrijk Juda. Micha trad op in het laatste kwart van de achtste eeuw v.Chr., ten tijde van Koning Hizkia. Hij was waarschijnlijk van eenvoudige afkomst, wat te zien is aan de manier waarop hij schrijft: op een directe manier en in vrij eenvoudige taal. Het boek is samengesteld uit twee min of meer zelfstandige verzamelingen van profetenwoorden: De hoofdstukken 1-5 betreffen profetieën van Micha. De hoofdstukken 6-7 bevatten profetieën van een onbekende profeet uit het noordelijke koninkrijk Israël, die optrad tijdens de regering van de koningen Jotam en Achaz in het derde kwart van de achtste eeuw v.Chr.

Het boek Micha is samengesteld uit profetieën, vooral oordeelsprofetieën maar ook enkele heilsprofetieën, zonder verhalend kader. Sommige hebben de vorm van discussies. De stijl van de profetieën is levendig en beeldend.

In het boek Micha worden aanklachten en oordeelsaankondigingen afgewisseld door beloften van hoop voor de toekomst. Terwijl in de hoofdstukken 1-3 vooral de overtredingen van het volk en het daaropvolgende oordeel op de voorgrond staan, komen in de hoofdstukken 4-5 Gods hoopvolle beloften voor de toekomst meer naar voren. Micha 5:1-4a is vormt de kern van de heilsbeloften in Micha 4-5. Ondanks de vernietiging en ballingschap die Juda en Israël te wachten staan, is er hoop op vrede en herstel door de komst van een rechtvaardige heerser.

De passage die aan Micha 5:1-4a voorafgaat – Micha 4:9-14 – spreekt over de dreiging van andere volken die Israël willen vernietigen. Daarbij wordt het beeld gebruikt van vrouwe Sion die in barensnood is. Dit beeld wordt opgepakt in Micha 5, waar gesproken wordt over een vrouw die een kind baart. De geboorte van het kind betekent het einde van de barensnood, en daarmee van de dreiging, waarvan in Micha 4 sprake was.

Bij vers 1:

Excurs: De latere uitleg van Micha 5:1

Micha spreekt over de verwachting van een nieuwe heerser uit het huis van David, die vrede zal brengen. Er is niets bekend over de Joodse uitleg van deze profetie van Micha vóór de eerste eeuw. Een aanwijzing is mogelijk te vinden in de Targoem Jonatan, waar Micha 5:1 betrokken wordt op de messias. Maar het is de vraag of deze Aramese vertaling zo oud is als de eerste eeuw, laat staan nog ouder.

Een andere aanwijzing komt uit Josephus, die vertelt dat sommige rebellen tijdens de Eerste Joodse Opstand geïnspireerd waren door een profetie uit de Schriften dat uit hun land een heerser over de wereld zou voortkomen. Josephus zelf denkt dat de profetie betrekking heeft op keizer Vespasianus (die keizer werd toen hij in Judea was), en dat wordt overgenomen door de Romeinse schrijvers Tacitus en Suetonius. Het zou goed kunnen dat die profetie op de een of andere manier te maken heeft met Micha 5:1.* In dat geval werd Micha 5:1 in elk geval halverwege de eerste eeuw messiaans gelezen.

Micha maakt deel uit van de ‘kleine profeten’ en de profetie in Micha 5:1 lijkt eeuwenlang een onopvallend bestaan te hebben geleid. Maar in de eerste eeuw neemt de betekenis en het belang van deze profetie over een vredevorst uit Betlehem in Judea een hoge vlucht. Daarmee is deze profetie zeker niet de minste.

Geraadpleegde literatuur: Jan Willem van Henten, ‘The World Leader from the Land of the Jews. Josephus, Jewish War 6.300-315; Tacitus, Histories 5.13; and Suetonius, Vespasian 4.5’ in: George van Kooten en Peter Barthel (red.), The Star of Bethlehem and the Magi. Interdisciplinary Perspectives from Experts on the Ancient Near East, the Greco-Roman World, and Modern Astronomy,Themes in Biblical Narrative 19 (Leiden 2015), 361-386).

Bij vers 2:

Bij vers 3:

Bij vers 4:

Deze zullen volgen.