Bij de overgang van het oude naar het nieuwe jaar

Door Karin van den Broeke

Dit jaar lees ik Psalm 105 bij de overgang van het oude naar het nieuwe jaar. Naast dat prachtige gedicht van Dietrich Bonhoeffer, ‘Von guten Mächten treu und still umgeben.’ Al een paar dagen lees en herlees ik de psalmtekst. Ik doe dat met een goede vriend in gedachten. Een vriend waarvan veel omstanders, zijn situatie kennende, denken: ‘Die heeft het niet gemakkelijk.’ Hij blijft met een zekere opgewektheid zijn weg vervolgen. En hij doet onderweg wat zijn hand vindt om te doen. Toen hij laatst de vraag voorgelegd kreeg: ‘Hoe kun jij nou toch zo vrolijk blijven?’ antwoordde hij rustig: ‘Ik leg mijn zorgen bij God neer.’ Een indrukwekkend toonbeeld van hoe geloof een mens kracht kan geven.

Het heeft iets van de kracht die spreekt uit het lied van Bonhoeffer, dat hij in december 1944 schreef, in de gevangenis. Veel benarder kan de situatie van een mens niet worden. En toch schreef Bonhoeffer:

Het gedicht als geheel is een mengeling van gebed, van belijdenis, en van de wil om met die belijdenis de drempel van een nieuw jaar en van elke nieuwe dag over te gaan. Bonhoeffer schrijft het met de erkenning van het kwaad dat er ook is.

Kennelijk heeft hij die snaar in zijn bestaan gevonden, die hem de kracht geeft om zich niet te laten knechten door het kwaad, maar om verbonden te blijven met het goede.

Psalm 105 helpt mij om op een goede manier de drempel van het nieuwe jaar over te gaan. Het overgrote deel van de psalm bestaat uit ‘terugblikken’. Precies wat in heel wat huizen gebeurt op de oudejaarsavond. De psalmist blikt terug op hoe hij God heeft leren kennen in de verhalen over Jacob, over Jozef, over Mozes. De psalmist blikt terug en ziet hoe de belofte van God steeds opnieuw gestalte krijgt. De psalmist besluit zijn terugblik met een paar korte zinnen die niet zozeer de grote daden van God bezingen, maar die aangeven hoe er ook iets gevraagd wordt van het volk dat in het land van belofte aangekomen is: ‘Zij moesten daar hun geboden naleven en zich houden aan zijn wetten.´ Maar meer nog dan het richtinggevende slot van de psalm, word ik getroffen door de opening. De psalmist begint met een krachtige oproep:

Hoe komt een mens zo krachtig en vol van vertrouwen op de momenten dat het leven zich van zijn minder gunstige kanten laat zien? God troont op de lofzangen van de mensen, de mens zelf wordt erdoor gevormd. Het delen van Bijbelverhalen, het delen van ervaringen van geloof, het terugblikken op de sporen van God die zichtbaar werden vormt onze ziel en maakt ons veerkrachtig. Wat zouden we liever wensen aan het begin van een heel nieuw jaar?

Karin van den Broeke
Bestuursvoorzitter van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap