Wat betekent 'HEER' en 'JHWH'?

In de Bijbel wordt het woord ‘HEER’ gebruikt als naam voor God. Het woord ‘HEER’ is de weergave van het Hebreeuwse ‘JHWH’.

Gods naam JHWH bestaat uit vier medeklinkers en wordt daarom ook wel het tetragrammaton (‘vier letters’ of ‘vierletterwoord’) genoemd. Dat er alleen medeklinkers zijn voor de naam van God is niet vreemd. De teksten van de Hebreeuwse bijbel bestonden oorspronkelijk namelijk alleen uit medeklinkers. Men las wel klinkers, maar schreef ze niet op. Pas later zijn er klinkertekens toegevoegd aan de tekst.

De betekenis van de naam houdt verband met het Hebreeuwse werkwoord haja, dat ‘zijn’ betekent. God maakt zich aan Mozes bekend als JHWH, met als toelichting: ‘Ik ben die er zijn zal. […] IK ZAL ER ZIJN’ (Exodus 3:14-15). 

Het is niet bekend welke klinkers er oorspronkelijk bij de godsnaam hoorden. Meestal wordt aangenomen dat het om de klinkers ‘a’ en ‘e’ gaat. JHWH zou dan klinken als ‘Jahweh’.
Toen joodse mensen later klinkers toevoegden aan de tekst, kwamen er geen ‘a’ en ‘e’ bij JHWH te staan, maar de klinkers van het woord ‘adonai’, dat ‘de Heer’ of ‘mijn Heer’ betekent. Want bij het voorlezen werd JHWH vervangen door het woord ‘adonai’. In het vroege Jodendom werd de naam van God namelijk niet uitgesproken.
Het tetragrammaton JHWH met de klinkers van ‘adonai’, klinkt als ‘Jehova’. Maar dat is dus  een verkeerde combinatie van medeklinkers (van JHWH) en klinkers (van Adonai).

Ook in de Septuaginta werd de godsnaam vervangen door Adonai. In latere versies van de Septuaginta werd de naam weergegeven met het Griekse woord kurios, dat net als Adonai ‘heer’ betekent.

In navolging van de Septuaginta geven bijna alle latere vertalingen van de Bijbel, oude en moderne, de godsnaam JHWH weer met ‘Heer’, ‘Here’ of ‘Heere’. Maar dat is ook de Nederlandse vertaling van het woord adonai dat ook als naam voor God voorkomt in het Oude Testament. Om duidelijk te maken wanneer het een vertaling is van JHWH worden vaak hoofdletters gebruikt: ‘HEER’, ‘HERE’ of ‘HEERE’.