De tradities van gelijkenissen

In het Oude Testament staan een aantal gelijkenissen en in latere joodse literatuur komen ze veelvuldig voor. Ook in Jezus’ tijd waren er leraren die gebruikmaakten van gelijkenissen in hun onderwijs.

In het Oude Testament staan gelijkenissen die, wat vorm en inhoud betreft, goed te vergelijken zijn met de gelijkenissen van Jezus. Een duidelijk voorbeeld van zo’n gelijkenis is het verhaal dat de profeet Natan aan David vertelt om hem te berispen. Met een verhaal over twee mannen en een lammetje geeft Natan David te kennen hoe slecht het was wat hij Uria en Batseba heeft aangedaan (2 Samuel 12:1-4):

De rabbijnse literatuur vanaf de tweede eeuw na Christus bevat veel gelijkenissen. De rabbijnen vonden gelijkenissen een goede manier om de betekenis van de Tora duidelijk te maken. In de Talmoed en de Midrasj worden vaak gelijkenissen gebruikt om een bepaalde wet uit te leggen. Dit gebeurde ook al in de tijd van Jezus. Waarschijnlijk hoorde ook Jezus gelijkenissen in de synagoge. En in discussie met farizeeën zullen joodse leraren geprobeerd hebben Jezus te overtuigen door het vertellen van gelijkenissen. Een gelijkenis was voor Jezus en zijn publiek dus een bekend middel om iets duidelijk te maken over God en zijn wet.