Wat zijn wijsheidsboeken?

Enkele boeken van het Oude Testament zijn aan te duiden als wijsheidsliteratuur. Die boeken zijn: Spreuken, Job en Prediker.

Geen Israëlitische theologie

Spreuken, Job en Prediker vallen op in het Oude Testament, omdat de karakteristieke Israëlitische ‘theologie’ hierin grotendeels ontbreekt. Voorstellingen die elders in het Oude Testament belangrijk zijn, spelen geen rol in de wijsheidsboeken:

de aartsvaders en andere grootheden uit het verleden;
de uittocht uit Egypte;
Mozes en de wet;
Israël als uitverkoren volk en het verbond tussen God en Israël;
het koningschap van het huis van David;
de bijzondere betekenis van Jeruzalem en de tempel.

Universele thema’s

Wat we wél in de wijsheidsboeken vinden, zijn algemene verwijzingen naar het menselijk bestaan. In deze boeken ligt de nadruk op rechtvaardigheid en rechtschapenheid, en op leven en dood. De koppeling tussen daden (goed en slecht) en hun consequenties (voor- en tegenspoed) is een belangrijk thema.
Het gaat in de wijsheidsboeken over universele zaken. De denkwereld van deze boeken sluit goed aan bij die van andere culturen in het oude Nabije Oosten.