Amos: bijbelboek

Het boek Amos is het derde boek van het Twaalfprofetenboek.

Titel van het boek

Het boek Amos is genoemd naar de profeet die vermeld wordt in Amos 1:1. In het opschrift worden de koningen Uzzia en Jerobeam genoemd. Dat dateert het optreden van Amos in het midden van de achtste eeuw (760-750 voor Christus).
Amos was een schapenfokker en vijgenteler uit Tekoa, ongeveer 15 kilometer ten zuiden van Jeruzalem. Die plaats lag in Juda, maar de woorden van de profeet zijn vooral gericht tegen het noordelijke koninkrijk Israël.

Inhoud

In de eerste zes hoofdstukken van Amos is God de belangrijkste spreker. Hij geeft eerst oordelen over volken rondom Israël, maar daarna ook over het volk van Israël zelf.
In de laatste hoofdstukken komt Amos zelf meer naar voren. Het boek eindigt met een heilsprofetie voor Israël. Daarin wordt een vreedzame en welvarende toekomst onder een koning uit de familie van David aangekondigd.

Thema

Het centrale thema van Amos is Gods veroordeling van Israël. Er wordt onheil aangekondigd, vooral omdat er geen recht en gerechtigheid in de samenleving heerst.
Het boek wil de hoorders in heftige en soms sarcastische bewoordingen confronteren met hun slechtheid en oproepen tot verandering van gedrag.

Kenmerken

Zoals de meeste profetische boeken bevat ook Amos verschillende soorten teksten. Na het opschrift en het poëtische motto volgen:

• profetische uitspraken en visioenen,
• een kort verhalend gedeelte over Amos en Amasja,
• een aantal poëtische passages die uit een bestaande hymne afkomstig zouden kunnen zijn (Amos 4:13; Amos 5:8-9 en Amos 9:5-6).

De stijl varieert per tekstsoort. De profetische orakels zijn sterk gestileerd. Ze hebben een strakke opbouw en kenmerken van Hebreeuwse poëzie, zoals herhaling. In Amos 1:3-2:16 klinkt bijvoorbeeld steeds opnieuw: ‘Misdaad op misdaad heeft […] begaan’.
Ook de formule ‘spreekt/zegt de HEER’ wordt steeds herhaald. Dat benadrukt dat de profeet op gezag van God spreekt.
Het taalgebruik van de poëtische passages is verheven. Het persoonlijke verslag van de visioenen is beeldend.