Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap
Leesplannen
Verdiep je in het Kerstverhaal
Dag 8 | De geboorte van Johannes

Dag 8 | De geboorte van Johannes

Bijbeltekst(en)

Lucas 1

De geboorte van Johannes

57Toen de dag van haar bevalling was aangebroken, bracht Elisabet een zoon ter wereld. 58Haar buren en verwanten hoorden hoe barmhartig de Heer voor haar was geweest, en ze verheugden zich samen met haar. 59Op de achtste dag kwamen ze het kind besnijden, en ze wilden het Zacharias noemen, naar zijn vader. 60Maar zijn moeder zei: ‘Nee, Johannes zal hij heten!’ 61Ze zeiden tegen haar: ‘Er is niemand in je familie die zo heet.’ 62Ze beduidden zijn vader te laten weten hoe hij het kind wilde noemen. 63Hij vroeg om een schrijftablet en schreef erop: ‘Johannes is zijn naam.’ Iedereen was verbaasd. 64En meteen werd zijn tong losgemaakt en zijn mond geopend, en hij begon te spreken en God te loven. 65Alle omwonenden waren diep onder de indruk, en in heel het bergland van Judea werden deze gebeurtenissen besproken. 66Ieder die het hoorde bleef erover nadenken en vroeg zich af: Hoe zal het verdergaan met dit kind? Want de hand van de Heer steunde hem.

67Zijn vader Zacharias werd vervuld van de heilige Geest en sprak deze profetie:

68‘Geprezen zij de Heer, de God van Israël,

Hij heeft zich over zijn volk ontfermd en het verlost.

69Een reddende kracht heeft Hij voor ons opgewekt

uit het huis van David, zijn dienaar,

70zoals Hij van oudsher heeft beloofd bij monde van zijn heilige profeten:

71bevrijding uit de hand van onze vijanden,

uit de greep van allen die ons haten.

72Zo toont Hij zich barmhartig jegens onze voorouders

en herinnert Hij zich zijn heilig verbond:

73de eed die Hij gezworen had aan Abraham, onze vader,

74dat wij, bevrijd van onze vijanden

en vrij van angst, Hem dienen zouden,

75oprecht en toegewijd, ons leven lang.

76En jij, mijn kind, jij zult genoemd worden: profeet van de Allerhoogste,

want voor de Heer zul je uit gaan om de weg voor Hem gereed te maken,

77en om zijn volk bekend te maken met hun redding

door de vergeving van hun zonden.

78Dankzij de liefdevolle barmhartigheid van onze God

zal het stralende licht uit de hemel zich over ons ontfermen

79en schijnen over allen die in duisternis verkeren,

in de schaduw van de dood,

zodat we onze voeten kunnen zetten op de weg van de vrede.’

80Het kind groeide op en werd gesterkt door de Geest. Johannes leefde in de woestijn tot de dag aanbrak waarop hij zich kenbaar maakte aan het volk van Israël.

Lucas 1:57-80NBV21Open in de Bijbel

Het loflied van Zacharias kan gelezen worden als een uitwerking van de betekenis van de naam Johannes/Yochanan (God (JHWH) is genadig) in het kader van het toekomstige optreden van Johannes. De naam van Johannes speelt op ten minste twee manieren een rol.

Ten eerste wordt de inhoud van de naam genoemd in vers 58: ‘Haar buren en verwanten hoorden hoe barmhartig de Heer voor haar was geweest, en ze verheugden zich samen met haar.’ Elisabet was als vrouw zonder twijfel de ‘hoofdverdachte’ inzake de kinderloosheid van Zacharias en haarzelf. De zwangerschap en uiteindelijke geboorte van Johannes zijn voor haar dan, tenminste in de ogen van precies dezelfde mensen die haar vanwege haar kinderloosheid eerst verachtten, een teken van Gods barmhartigheid, dan wel: genade. Dat is precies de betekenis van de naam van haar kind, zoals de engel opdracht gegeven heeft om het te noemen. De naam komt nu heel nadrukkelijk van de moeder – zoals dat bij Jezus ook het geval zal zijn – ondanks het feit dat de naam buiten de familietraditie valt (vers 59).

Een tweede manier waarop Johannes’ naam een rol speelt, komt van Zacharias, die weer kan spreken en dit gebruikt om dat te doen waar mond en tong voor bedoeld zijn, namelijk het lofprijzen van God (vers 64). Het thema van deze lofprijzing is Gods genade. Hoewel dit lied gezongen wordt aan het begin van het leven van Johannes is het heel stellig: Zacharias profeteert in die zin dat hij stelt hoe het eigenlijk zit met het lot van Israël en de wereld, ook wanneer dit allemaal nog waar moet worden. Het is de spanning tussen het ‘al’ en ‘nog niet’ waardoor de Joodse en (later ook) christelijke traditie beide gekenmerkt worden. Met het optreden van Jezus en Johannes staat ook Gods trouw op het spel – uit hun leven moet blijken hoe betrouwbaar Gods beloften zijn.

Zacharias laat een belangrijk Bijbels aspect van vrijheid klinken: vrijheid van iets (vijanden, zonde, honger, et cetera) is altijd vrijheid voor iets, met name om God en de naaste lief te kunnen hebben en goed samen te kunnen leven. Absolute vrijheid of vrijheid op zichzelf bestaat niet – bevrijding en vrijheid zijn nooit doelen, het zijn middelen om tot goede gemeenschap te kunnen komen.

Lucas schetst een heel ‘aards’ idee van wat verlossing is – hoe past dat bij je eigen gedachten over en geloof in ‘verlossing’?

Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschapv.4.25.2
Volg ons