2.1 Abraham onthaalt de engelen

Prent
Op een heel eerbiedwaardige manier bedient de oude Abraham de drie mannen die bij hem op bezoek zijn. Twee van hen zijn engelen, te zien aan de vleugels die ze dragen. De derde bezoeker lijkt sterk op het traditionele beeld van de oude wijze God met lange witte baard. Over het uiterlijk van de verschijning van de drie bezoekers is de Bijbeltekst niet eenduidig: ‘de Heer verscheen aan Abraham’, … ‘hij zag drie mannen staan’, waarbij het begrip dat hiervoor in de Hebreeuwse tekst wordt gebruikt, verwijst naar hun functie als ‘boodschapper’. In de traditionele iconografie worden deze drie mannen als engelen met vleugels afgebeeld, in navolging van de Latijnse Bijbeltekst.
Rembrandt maakt hier gebruik van een Indiaas voorbeeld dat hij kort daarvoor heeft gekopieerd : een mogul-tekening van vier mannen onder een boom rondom een dienblad. Vooral de verschijning van de woordvoerder lijkt sterk op de oude tekening. Maar vooral voegt Rembrandt ook een verwijzing naar de inhoud van hun boodschap toe: Abraham en zijn in de deuropening meeluisterende vrouw Sara krijgen te horen dat ze alsnog een eigen zoon zullen krijgen, Isaak. De zoon die al in huis is, Ismael, zal ook wel veel nakomelingen hebben, maar Gods verbond zal hij voortzetten met Isaak. Het jongetje Ismael, dat hiermee op een zijspoor van de Bijbelse geschiedenis wordt gezet, is zich van niets bewust; hij speelt op de achtergrond met pijl-en-boog. Zijn rug is naar de hoofdscène gekeerd, of omgekeerd: de hoofdrolspelers draaien hem hun rug toe.

Bijbel
Het verhaal over Abraham die bezoekt krijgt van drie mannen is een mooi voorbeeld van de Hebreeuwse vertelkunst. Aan het begin van het verhaal geeft de schrijver ons de volgende informatie: ‘De HEER verscheen opnieuw aan Abraham, bij de eiken van Mamre.’ Hoog bezoek dus! En als je weet dat je zulk bezoek krijgt, wil je alles goed doen en geen fouten maken. Abraham, de hoofdpersoon van ons verhaal, weet echter juist niet dat het God is die bij hem op bezoek komt. Hij zit gewoon in de ingang van zijn tent op het heetst van de dag, wat betekent dat hij waarschijnlijk net een siësta wil gaan houden. Plots ziet hij drie mannen. Ondanks dat hij niet weet dat het God zelf is die op bezoek komt, doet hij alles goed. Hij rent naar de mannen toe en buigt diep voor hen, als teken van diep respect en eerbied. Het Hebreeuwse woord voor ‘buigen’ kan zowel buigen als aanbidden betekenen – allebei van toepassing op God. Hij spreekt zijn gasten aan met ‘Heer’ en serveert hun gerechten die voldoen aan hoe in de Joodse cultuur offers gebracht werden aan God. Oftewel, aan alles zie en merk je dat Abraham een toonbeeld is van hartelijke gastvrijheid en diep respect voor zijn gasten: alsof hij iedere gast telkens als God zelf ontvangt.