Kan ik voor jou…

Monniken hebben een bijzondere manier om hun gasten te ontvangen. Zo zag ik eens een uitzending van een programma van Leo Fijen, waarin hij op bezoek was in het klooster in Westvleteren in België.

De monniken stellen heel concreet hun leven in dienst van God. Daarbij horen vaste gebedsmomenten over de dag heen, al ’s ochtends heel vroeg beginnend, om zich steeds te concentreren op God. Eigenlijk om steeds Christus uit te nodigen in hun midden te zijn, ja zelfs in hun eigen hart te wonen.

En dat geeft de monniken dan ook de ruimte om licht uit te stralen. Want Leo Fijen en zijn cameraploeg bleven ook overnachten en tot hun verbazing zagen ze dat een van de monniken hun bedden netjes opmaakte. ‘Maar dat kunnen we toch ook zelf doen?’ zei Leo Fijen enigszins overrompeld. ‘Maar nee,’ antwoordde de monnik, ‘wij vinden het belangrijk dat we iedere gast ontvangen, als ware hij Christus zelf.’

Wanneer je iedere gast ontvangt als Christus zelf, kijk je met andere ogen. Jezus roept in Matteüs 25 op om naar andere mensen te kijken, alsof je naar Hem zelf ziet. Alsof je met Hem zelf te doen hebt. Juist naar de onaanzienlijken, zo lezen we. Om naar hen te kijken alsof je Christus zelf ziet.

Dat is lastig, vind ik. Het is namelijk niet iets dat je zomaar meekrijgt in onze maatschappij. Die maatschappij kan niet zo goed omgaan met mensen die bijvoorbeeld niet goed meer kunnen denken, die niet vooruitgaan, geen status hebben of traag zijn. Ik merk dat die maatschappij net zo goed in mij zit. Ik kijk zelf ook op tegen mensen met status en invloed. Dat probeer ik zelfs ook in mijzelf te verwezenlijken.

In mijn dagelijks werk spreek ik echter keer op keer mensen met dementie. Mensen die vaak geen status meer hebben, waar niet tegenop wordt gekeken , die niet geroemd worden om hun prestaties. Onaanzienlijk, zou je kunnen zeggen. Zij confronteren mij dan: zie mij. En zelfs: zie Christus in mij.

De afgelopen maanden van de coronacrisis is er veel aandacht besteed aan het leed van mensen met dementie en hun naasten in verpleeghuizen, en aan de eenzaamheid die het bezoekverbod met zich meebracht. Maar wist je dat 70% van de mensen met dementie thuis woont? Een grote groep, die je zomaar zou kunnen vergeten!

Uit een peiling van Alzheimer Nederland blijkt dat naasten van mensen met dementie thuis zich vaak in de steek gelaten voelen. 64% van hen geeft aan meer ondersteuning nodig te hebben; en dat gaat niet alleen om professionele ondersteuning. Juist ook van de eigen omgeving. Mensen voelen zich vaak eenzaam.

De afgelopen maanden hebben een zware wissel op hen getrokken. Dagbestedingsplekken waren gesloten, waardoor de persoon met dementie de hele dag thuis was. Dat heeft voor zowel de persoon zelf als de naasten veel energie gevraagd. Omdat familie niet meer zomaar langs kon komen, was het nog meer dan voorheen een eenzame weg. Niet voor niets geeft 80% van de naasten aan door de coronacrisis zwaarder belast te worden dan daarvoor.

Laten we mensen met dementie en hun naasten thuis daadwerkelijk zien. De monniken die iedere gast als Christus zelf willen ontvangen geven ons het goede voorbeeld. Om in mensen met dementie en hun naasten Christus zelf te zien, juist omdat zij niet als aanzienlijk worden gezien, of tenminste zichzelf niet zo ervaren. Om dan hen te laten voelen dat zij er wél toe doen, dat ze gezien zijn.

Maar ja: zien is één, doen is twee. Daarom ben ik blij met het initiatief ‘Kan ik voor jou?’ Op samendementievriendelijk.nl kun je een kaart vinden, die je kunt downloaden en printen. Daarop staat: Kan ik voor jou:

En dat laatste is zo belangrijk: een luisterend oor bieden. Want hoe vaak hoor ik naasten van iemand met dementie niet zeggen: “De eerste tijd wilde mijn omgeving nog wel luisteren naar mijn verhaal, mijn zorgen, mijn verdriet. Maar na verloop van tijd was dat niet meer zo. Dan moest het maar klaar zijn.” Dementie is echter nooit klaar. Het is juist een moeilijk proces van vaak meerdere jaren. Hoe goed is het dan dat iemand je vraagt: “Mag ik even van mijn tijd en aandacht met jou delen?”

Ik wil je aanmoedigen: deel die aandacht, dat oprecht luisterende oor, met iemand met dementie en met zijn of haar naasten. Gewoon thuis, waar immers 70% van de mensen met dementie woont. Stuur een kaart, deel een mooie Bijbeltekst of vraag simpelweg, maar oprecht: “Hoe gaat het?”

Zo kun je Christus ontmoeten, juist in mensen bij wie je het misschien wel het minste verwacht. Want God keert onze wereld om. Wij kijken al gauw omhoog, naar mensen die het gemaakt hebben, status hebben, goed kunnen denken en prestaties leveren. Christus laat zich echter zien in de onaanzienlijke, in mensen die vergeten en vergeten worden. Wat is het waardevol dat we hen kunnen vragen: ”Mag ik mijn tijd even met je delen?”

Tim van Iersel is ‘dementiedominee’ en ethicus, auteur van Godvergeten: gedachten over geloof en dementie (2019). www.timvaniersel.nl

Deze blog komt uit de campagne ‘Wat deel jij?’. Bekijk voor meer informatie de website: www.watdeeljij.nl.