Een dino in de Bijbel?!

Regelmatig krijgen we vragen over dino’s in de Bijbel. Als je sommige teksten in de Bijbel leest, zoals in het boek Job, zou je best aan dinosauriërs kunnen denken. Maar waarschijnlijk ging het de schrijvers om iets anders.

In de Bijbel komen (zee)monsters voor die namen hebben als Rahab, Leviatan en Behemot. Deze monsters staan symbool voor oermachten waarmee God de strijd aangaat: de chaos, de onbedwingbare zee of het kwaad (Psalm 74:13-15; Psalmen 89:10-11 of Jesaja 27:1).
 
‘Behemot’ en ‘Leviatan’ worden uitgebreid beschreven in het boek Job (Job 40-41). In Bijbelvertalingen krijgen ze verschillende namen, en worden ze met verschillende dieren geïdentificeerd. Van ‘gewoon’ Behemot en Leviatan, tot nijlpaard en krokodil, en tot walvis en draak.
Aan wat voor dier de schrijver ook dacht, ‘Leviatan’ is in het boek Job een machtig schepsel: met een bek vol gevaarlijke tanden, met felle, rode ogen, met vlammen uit de bek en rook uit de neusgaten. En ook ‘Behemot’ wil je liever niet tegenkomen: een zichtbaar gespierd dier, met botten die wel van brons of ijzer lijken en een staart als een cederboom.
 
Ook in het boek Openbaring komen verschillende draakachtige wezens voor (zie bijvoorbeeld Openbaring 12-13). Ze staan symbool voor het kwaad dat door God overwonnen zal worden. In Openbaring 20:2 wordt de draak gelijkgesteld met de slang in het paradijs en geïdentificeerd als Satan. Een engel uit de hemel zal deze draak vastgrijpen en gedurende duizend jaar vastketenen.
 
In andere Bijbelteksten is de draak geen mythologisch beeld, maar symboliseert hij een volk uit de omgeving van de Bijbelschrijvers. Zo representeert het monster Rahab in Jesaja 30:7 en Psalm 87:4 het machtige rijk Egypte, dat tegenover de macht van God staat.
 
Als je goed naar de teksten kijkt, merk je dat het er niet om gaat hoe deze monsters er precies uitzagen. Het gaat erom hoe gevaarlijk die dieren zijn. Mensen kunnen hen niet beteugelen of overwinnen. Maar God kan dat wel: die heeft Leviatan gemaakt om ermee te spelen (Psalm 104:26). En terwijl mensen hem niet eens kunnen aanraken, haalt God moeiteloos een ring door zijn neus (Job 40:24-32). Hetzelfde geldt voor de voorstelling van Egypte in de vorm van Rahab: tegenover de machtige God is het een tandeloos monster geworden – lachwekkend! En de slang in Openbaring verliest het van een engel uit de hemel. Die grijpt hem vast en zet hem voor duizend jaar vast.
 
Als je in de Bijbel over angstaanjagende beesten leest, gaat het dus niet om die monsters zelf. Het gaat erom hoe je omgaat met krachten in de schepping waar je als mens machteloos tegenover staat. De schrijvers van bijvoorbeeld Job en Openbaring beschrijven die machten als monsters en draken, waar een kind in het donker bang voor zou zijn. Maar ze zeggen er ook bij dat Leviatan, Behemot en Rahab niets kunnen beginnen tegenover de oneindig veel grotere macht van God. Als God het licht aandoet, verdwijnen de monsters. 
 
Meer lezen?
J. van Dorp, ‘Het monster en de draak, Behemot en Leviatan in de Bijbel in Gewone Taal’, in: Met Andere Woorden 33 (4), Haarlem 2014.
B. Becking, Even voorstellen: Leviathan!

Deze blog is geschreven door Roelien Smit, Bijbelwetenschapper en hoofd communicatie bij het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap. Ze houdt zich onder andere bezig met de kindernevendienstmethode Bijbel Basics en is publicist voor deBijbel.nl.