De Bijbel in de taal die jij voelt

De Bijbel in het Oezbeeks kan voor het eerst in 30 jaar verspreid worden. Maak jij het mogelijk met een gift?

Patrick van der Plaat

In mijn tijd als predikant in Perth, Australië, voor een kleine maar zeer internationale gemeente, leerde ik een geweldige vrouw kennen die altijd vurig bad voor de gemeente. Ze stond bekend als de ‘prayer warrior’ van de kerk. Soms kwam ze voor de dienst naar mij toe met het verzoek om toch vooral het ‘Onze Vader’ te bidden als afsluiter van de dienst, want dat was toch zo bekend. De eerste keer dat ik haar verzoek inwilligde ging er helaas wat mis.

In plaats van dit o zo bekende gebed uit Matteüs 6 voor te lezen, dacht ik dat ik dit wel uit het hoofd kon. Het gevolg? De gemeenteleden, vooral de wat oudere garde, sprak het gebed volgens een bepaalde vertaling uit (waarschijnlijk King James), terwijl ik naar de woorden zocht. Het ‘Onze Vader’ was zo bekend voor mij, maar ik wist de precieze formulering voornamelijk in het Nederlands. Engels was ook een taal van het hart geworden na zolang in het buitenland te hebben gewoond, maar hier bekroop mij toch een bijzonder gevoel. Sommige teksten voel je gewoon anders in je moedertaal.

Vandaag, 21 februari, is het de Internationale Dag van de Moedertaal. Dat is een bijzondere dag, vooral in een wereld waar zoveel christenen verhuisd zijn, vrijwillig of gedwongen, en vaak niet meer in het land wonen waar hun moedertaal gesproken wordt. Je aanpassen aan de nieuwe cultuur en taal is dan natuurlijk belangrijk. Zelf heb ik tijdens twee periodes in het buitenland, in Brazilië en Australië, ervaren hoe belangrijk, maar ook hoe moeilijk het is om je aan de nieuwe cultuur aan te passen. Oké, het Engels is dan wel een stuk makkelijker dan het Portugees, maar toch, bidden en Bijbellezen in een andere taal is toch iets raars. Zeker in het begin lijkt het net alsof je de Bijbeltekst niet ‘voelt’. Je bent, om er dan toch een Engelse uitdrukking voor te gebruiken, out of touch.

Denk bijvoorbeeld aan het bekende vers Johannes 3:16. Deze tekst uit de NBG-vertaling uit 1951 (of zelfs de Statenvertaling) opdreunen is voor velen niet zo moeilijk. Maar wat gebeurt er wanneer je met je tweede of derde taal te maken hebt?  Dan wordt het ineens een moeilijke opdracht, waar je echt je hoofd bij moet houden!

Zeker, je kunt ook teksten tegenkomen die je in een andere taal méér raken dan in je moedertaal. Dat heb ik met 2 Korintiërs 5:21 in het Engels. De Bijbel in andere talen lezen kan je iets nieuws laten ontdekken. Maar zo vertrouwd als je eigen taal wordt het niet.

Na vele omzwervingen in het buitenland ben ik weer terug in Nederland. Ik ben mijn Bijbel in het Nederlands weer gaan lezen na dit jaren niet gedaan te hebben. Hiervoor gebruik ik doelbewust de NBV21. En wat blijkt nu? De moedertaal spreekt nog steeds, nadat ik haar jarenlang grotendeels links heb laten liggen. Het Woord komt weer fris ‘binnen’ en spreekt regelmatig tot het hart.

Moedertaal is iets dat soms lastig is uit te leggen. Taal is niet alleen informatieoverdracht. Er zit ook een gevoel in. Sommige nuances pakken niet goed uit in een andere taal. Sterker nog, de Bijbel is vooral een prachtig boek dat jij op jouw manier voelt. Het is goed om hierbij stil te staan, want voor veel mensen die hier wonen is Nederlands niet de taal van het hart. Natuurlijk, soms kan een tweede taal de moedertaal bijna vervangen. Maar het is zoals ik over mijn moeder zou zeggen: ‘Het blijft toch m’n moeder’. Dat verandert nooit. Toch?   

Patrick van der Plaat
was als predikant verbonden aan de Kerk van de Nazarener in Perth is nu Relatiebeheerder Kerken bij het NBG.