Ontstaan en basis van de moraal

In de Bijbel wordt veel gesproken over wat wij ‘moraal’ zouden noemen – een woord dat in de Bijbel zelf trouwens niet voorkomt. Er wordt ten eerste gesproken over ‘geboden’, zoals in Exodus 20 – ‘Pleeg geen moord’, ‘Leg geen vals getuigenis af’ – en in het evangelie van Johannes lezen we dat Jezus een nieuw gebod geeft – ‘Heb elkaar lief’ (Joh. 15:17). Ten tweede is in de Bijbel vaak sprake van morele deugden, zoals eerlijkheid, betrouwbaarheid, behulpzaamheid, gastvrijheid en vroomheid (‘vreze des Heren’), onder meer in het boek Spreuken. Ten derde wordt in de Bijbel het gedrag van mensen regelmatig moreel beoordeeld. Maria deed iets goeds toen ze de voeten van Jezus zalfde (Joh. 12:3), en Judas deed kwaad toen hij Jezus verraadde. De Bijbel spreekt er ook over dat er een goddelijk oordeel zal komen waarin mensen hun daden zullen moeten verantwoorden – en dan zal aan het licht komen wat goed was en wat niet. De Bijbel geeft veel aansporingen die wij ‘moreel’ zouden noemen; denk bijvoorbeeld aan de Bergrede in Matteüs 5 en aan de aanwijzingen voor het goede leven in de slothoofdstukken van veel brieven van Paulus (bijvoorbeeld Rom. 14 en 15).

Twee vragen over moraal die vaak gesteld worden, zijn: