Psalmzingen, met en zonder orgel

Zingen is een Bijbelse opdracht. In veel psalmen klinkt de oproep om te zingen of te juichen. Zo ook in Psalm 33.

Oorspronkelijk horen de psalmen bij de liturgie van Israël. Ze worden wel het kloppend hart van de Bijbel genoemd, omdat ze dicht bij het menselijk leven staan. De hoogten en diepten van het menselijk bestaan worden erin bezongen. Denk bijvoorbeeld aan het ‘juichen’ in Psalm 33 of het ‘roepen uit de diepten’ in Psalm 130.

Psalmen nemen in de traditie van de kerk een belangrijke plaats in. Al eeuwenlang worden er in kloosters en kathedralen dagelijks onberijmde psalmen gezongen, dicht bij de vorm die vanuit het jodendom is overgeleverd. In protestants Nederland zijn velen opgegroeid met het leren van psalmversjes op de basisschool. Vaak hebben gelovigen ook een lievelingspsalm of psalmvers.

Misschien wordt psalmzingen al snel met orgelbegeleiding geassocieerd. Het is aardig om te beseffen dat het woordje ‘psalm’ is afgeleid van het Griekse werkwoord dat ‘tokkelen’ betekent. Letterlijk is het een spreekgezang bij snarenspel. David wordt dan ook vaak met een harp of lier in de hand afgebeeld. In veel psalmen wordt ook een snaarinstrument genoemd. Zoals in Psalm 33:2 – ‘Huldig de HEER bij de klank van de lier, speel voor hem op de tiensnarige harp.’

In de Reformatie werden de psalmen op rijm gezet, zodat ze als strofelied gezongen konden worden. Zo ontstond het Geneefse Psalter, de psalmberijming waartoe Johannes Calvijn de opdracht had gegeven. ‘Geneefs’ wil zeggen: uit Genève. Aanvankelijk werden de Geneefse psalmen zonder begeleidingsinstrument gezongen. Pas aan het einde van de zeventiende eeuw werd het orgel als begeleidingsinstrument toegestaan in calvinistisch Nederland. Anno 2021 is er een brede waaier van psalmzang te vinden in Nederland, variërend van onberijmde ‘kloosterpsalmen’ en zestiende-eeuwse psalmen in de berijming van Datheen, tot Psalmen voor Nu en psalmliederen uit Taizé.

Met welke wijze van psalmzingen ben jij vertrouwd?
Ken je een psalm waarin een snaarinstrument wordt genoemd?
Heb jij ook een lievelingspsalm?