Psalmen: bijbelboek

Het boek Psalmen is het grootste bijbelboek. Het telt 150 hoofdstukken die variëren van twee tot 176 verzen.

Titel van het boek

Het boek Psalmen ontleent zijn naam aan het Griekse woord psalmos, een vertaling van het vaak voorkomende Hebreeuwse psalmopschrift mizmor: een lied dat onder begeleiding van snaarinstrumenten moest worden gezongen.
In de Hebreeuwse Bijbel heet het boek Tehiliem, Lofliederen.

Inhoud

In Psalmen wordt tot God en over God gesproken in de vorm van gedichten. Deze gedichten (of liederen) passen bij allerlei omstandigheden. God wordt gedankt en geloofd, maar ook te hulp of ter verantwoording geroepen. De geschiedenis wordt herhaald, en wijze lessen worden gegeven.

Indeling

Het boek Psalmen kan in vijf delen verdeeld worden:

• Psalm 1-41
• Psalm 42-72
• Psalm 73-89
• Psalm 90-106
• Psalm 107-150

Elk deel wordt afgesloten met een doxologie (een lofprijzing van God), zoals 'Geprezen zij de HEER in eeuwigheid. Amen, amen' (Psalm 41:14; Psalm 72:18-19; Psalm 89:53; Psalm 106:48). Psalm 150 bevat geen doxologie, maar sluit als lofpsalm het hele psalmboek af.
De eerste twee delen worden ook wel als eenheid gezien. In Psalm 72:20 wordt deze eenheid afgesloten met: ‘Hier eindigen de gebeden van David, de zoon van Isaï.’
Binnen de vijf delen zijn ook kleinere eenheden te onderscheiden, zoals bijvoorbeeld:

• Psalm 120-134, die de pelgrimspsalmen genoemd worden.
• Psalm 113-118, die samen het 'Egyptische' of het 'kleine halleel' vormen (dat zijn lofpsalmen; in halleel is het woord 'halleluja' te herkennen).
• Psalm 136 wordt, soms samen met Psalm 120-135, het 'grote halleel genoemd.

Opschriften

Veel psalmen hebben een opschrift. In dit opschrift kan staan aan wie de psalm toegeschreven werd, op welke melodie de psalm gezongen werd, en soms ook de situatie die als achtergrond van de psalm gezien werd. Bekende namen zijn die van David, Asaf en Korach.

Gebruik

Veel psalmen zijn waarschijnlijk ontstaan rond de eredienst in cultische centra, zoals de tempel van Jeruzalem. Andere psalmen lijken eerder voortgekomen te zijn uit persoonlijke ervaringen en omstandigheden. Maar ook die psalmen kunnen geschreven en gebundeld zijn voor gebruik in de liturgie.
Uit het Nieuwe Testament en uit de Dode Zeerollen blijkt dat het boek Psalmen veel gelezen werd in het antieke jodendom en het vroegste christendom.

Plaats in de Bijbel

In veel bijbeluitgaven wordt Psalmen, met onder andere Job en Hooglied, tot de poëtische boeken gerekend. In de meeste vertalingen staat het boek Psalmen ongeveer in het midden van de Bijbel.
In de Hebreeuwse Bijbel, de Tanach, behoort het boek tot de Geschriften (Ketoeviem).