gerechtigheid OT

De begrippen ‘gerechtigheid’ en ‘rechtvaardigheid’, zoals ze gebruikt worden in het Oude Testament, zijn moeilijk te definiëren. Er is discussie over de precieze betekenis ervan. Grofweg zijn er drie invalshoeken:

• gerechtigheid als een juridisch begrip
• gerechtigheid als het handhaven van Gods orde
• gerechtigheid als het vervullen van de eisen die een relatie stelt

Een juridisch begrip

Gerechtigheid moet volgens veel bijbeluitleggers in de eerste plaats gezien worden in de context van de rechtspraak. Het gaat om de vraag: Hoe staan mensen tegenover God en de wet? Iemand die rechtvaardig is, heeft de wet aan zijn kant staan. ‘Rechtvaardig’ is dan ongeveer gelijk aan ‘onschuldig’.

Het handhaven van Gods orde

Volgens anderen heeft gerechtigheid vooral te maken met het handhaven van de orde die door God is ingesteld. Gerechtigheid komt dan neer op het naleven van Gods voorschriften en wetten.

Zich houden aan de eisen van een relatie

Sommige uitleggers menen dat gerechtigheid verband houdt met iemands houding binnen een relatie. Dat kan de relatie zijn tussen mensen in een gemeenschap, of de relatie tussen God en mens. Gerechtigheid betekent dan dat men zich houdt aan de eisen en de verwachtingen die zo’n relatie stelt. Binnen een gemeenschap is gerechtigheid bijvoorbeeld het bewaren van de vrede en de eenheid. In de relatie tussen God en de mens is gerechtigheid zich houden aan Gods geboden en op God vertrouwen (zie bijvoorbeeld Genesis 15:6).

Verschillende nuances

Het definiëren van gerechtigheid wordt nog ingewikkelder doordat de term uiteenlopende nuances kan hebben in verschillende bijbelboeken en verschillende contexten. Bovendien heeft de gerechtigheid die aan God wordt toegeschreven vaak een andere lading dan de gerechtigheid van mensen. Daarom zullen we de betekenis van het begrip gerechtigheid in het Oude Testament onderverdelen en verder bespreken in:

• gerechtigheid van mensen
• gerechtigheid van God

Terminologie

De woorden ‘gerechtigheid’ en ‘rechtvaardigheid’ worden in de Nieuwe Bijbelvertaling afwisselend gebruikt als vertaling van de Hebreeuwse termen tsèdèq en tsedaqa. Of deze twee Hebreeuwse woorden synoniem zijn of dat hun betekenis verschilt, is omstreden. Mogelijk heeft tsèdèq een abstractere betekenis: gerechtigheid in het algemeen. En tsedaqa een concrete betekenis: afzonderlijke daden van gerechtigheid.