Psalmen: opschriften

De meeste psalmen hebben een opschrift. Een opschrift hoort niet bij de psalm zelf, maar bevat opmerkingen over de achtergrond van de psalm, de uitvoering of het gebruik ervan. 

Auteur en achtergrond

Veel psalmen staan op naam van David, een enkele op naam van Salomo (Psalm 72) of Mozes (Psalm 90). Dat hoeft niet te betekenen dat deze psalmen ook door hen geschreven zijn. Deze opschriften komen waarschijnlijk uit de tijd van de tweede tempel (na 515 voor Christus), toen men belangrijke geschriften graag toeschreef aan de grote leiders van vroeger.
Dit geldt ook voor opschriften die verwijzen naar gebeurtenissen in het leven van David, zoals Psalm 3:1 en Psalm 51:1. Deze zijn waarschijnlijk later toegevoegd om duidelijk te maken wat de achtergrond van de psalm was. 

Muzikanten

Boven de psalmen worden soms professionele muzikanten genoemd, zoals de menatseach, meestal vertaald met ‘koorleider’. 
Ook wordt er verwezen naar tempelzangers zoals Asaf en Korach (zie 2 Kronieken 20:19). De aan hen toegeschreven psalmen staan min of meer bij elkaar (Psalm 42-50, 73-85 en 87-88). Vermoedelijk vinden we hier de resten van een of meer liedbundels die zij schreven of verzamelden. 
Andere professionele tempelzangers waren Jedutun (Psalm 39; Psalm 62; Psalm 77; Heman (Psalm 88) en Etan (Psalm 89).

Melodieën?

Boven de Psalmen staan soms aanwijzingen als: ‘Op de wijs van De lelies’ (Psalm 45:1; Psalm 69:1; Psalm 80:1), en ‘Op de wijs van De jonge vrouwen’ (Psalm 46:1), en ‘Op de wijs van De rietpijp’ (Psalm 88:1).
De meeste onderzoekers gaan ervan uit dat deze opschriften verwijzen naar melodieën van liederen die beginnen met de genoemde woorden. Ze zouden zou echter ook kunnen slaan op bepaalde stemmingen van muziekinstrumenten, zoals men die in Mesopotamië kende.

Gebruik van de psalm

Er zijn een paar opschriften die concreet aangeven voor welke gelegenheid een psalm geschreven is. Zo is Psalm 100 bedoeld als lofzang bij het dankoffer. Psalm 92 is bestemd voor de viering van de sabbat, en Psalm 30 is gemaakt voor de inwijding van de tempel.